چکیده:
معرفت وجود، مقدمۀ رسیدن به معرفت الهی است؛ صفات حیات، علم، اراده و قدرت از مهم ترین مراتب وجود و در شمار امهات اسماء یا مفاتیح غیب اند. برخی محققان، صفات سمع، بصر و کلام را نیز بر آن افزوده و معتقدند بدون این صفات، معنای ربوبیت تمام نیست. فردوسی شاعری موحد بوده که در لابه لای رویدادهای خرد و کلان اساطیری، تاریخی و پهلوانی به امهات اسما از زبان شاهان و پهلوانان اشاره کرده است. بررسی جایگاه امهات اسماء(قدرت، علم، حیات، اراده، سمع، بصر، کلام) درمیان اسماء 99 گانۀروایی از طریق شیعه و سنی، 127 نام الهی در قرآن مجید و هزار و یک اسم الهی در دعای جوشن کبیر از دستاوردهای این پژوهش است. نتایج نشان داد که فردوسی از برابرهای فارسی نزدیک به مفاهیم قرآنی استفاده کرده و در شاهنامه، بسامد امهات اسما ازسایر اسما بیشتر است. در این پژوهش از نرم افزار maxqda برای تحلیل آماری و محتوایی اشعار فردوسی از این منظر استفاده شده و بر اساس آمارها، فردوسی برخلاف عده ای از متکلمان که اسم حیات را اسم اعظم دانسته؛ از اسم «قادر» بیشتر استفاده کرده و آن را بر «حیات » مقدم دانسته است.
The premise of attaining divine knowledge depends on the knowledge of existence; The attributes of life, knowledge, will and power are among the names of the unseen. Some scholars have also added the attributes of hearing, sight and speech to it. One of the achievements of this research is the study of the position of the mothers of names, among the names of 99 women through Shiites and Sunnis, 7127 divine name in the Holy Quran and one thousand and one divine names in the prayer of Joshan Kabir. The results showed that Ferdowsi used Persian equivalents close to Quranic concepts and in Shahnameh, the frequency of ambiguity of nouns is higher than other nouns. In this research, maxqda software has been used for statistical and content analysis of Ferdowsi's poems from this perspective, and according to statistics, Ferdowsi, unlike some theologians who consider the name of life to be the great name; He used the name "Qader" more and considered it prior to "Hayat".
خلاصه ماشینی:
حکيم فردوسي بيش از ١٦ بار ايزد متعال را با صفت « توانا »خطاب کـرده و از مترادفـات اين نام مانند: « خداوند يا بخشندة زور و دستگاه »ياد کرده است که عبارتند از: ـ «خداوند زور»، ا بار ـ «خداوند دستگاه »، ٣ بار ـ «زور آفرين »، ١ بار ـ «بخشنده دستگاه »، ١٤ بار ـ «بخشنده زور»، ٥ بار در مجموع بيش از ٤٠ بار به اين نام و مشتقاتش اشاره شده است ؛ چنان که رسـتم ، پهلـوان شير افکن شاهنامه در منزل سوم ، تمام زور و قدرت خود را مديون يزدان زور آفرين مي داند : به يـزدان چنيــن گفت کـاي داد گر تو دادي مــرا توش و هوش و هــنر که درپيش من ديو و هم شيــر و پيل بيابــان بـي آب و دريــــاي نيـــل 7 چو خشم آورم پيش چشمم يکيست بد انديش بسيـار و ســال اندکيست (خالقي مطلق ، ١٣٦٨: ٢٩/٢) قدرت نامتناهي الهي ، از ناچيز، چيز آفريده ؛ به عدم رنگ هستي بخشـيده ؛ از خـاک تيـره ، آتش برآورده و باقدرت بي پايان خود جهان احسن را خلق کرده است .