چکیده:
شهر نیشابورکه یکی از ارباع مهم خراسان به شمار می رفت در قرن های چهارم و پنجم هجری، مرکز فعالیت گروه ها و فِرَق مختلف مذهبی همچون شافعی، حنفی، شیعه و کرامیه بود. فرقۀ کرامیه، منسوب به محمد بن کرام سیستانی می باشد. این فرقه، یکی از فرقه های مهم و تأثیر گذار نیشابور در این دوره محسوب می شود. بزرگان و عالمان فرقه کرامیه با استفاده از روش های خاص و ویژگی های رفتاری و عقیدتی مانند زهد ورزی و تقریر خاصی که از ایمان داشتند، توانستند، بسیاری از مردم این منطقه و حتی برخی از حکام وقت، را به خود متمایل و جذب کرده و به این ترتیب تأثیر بسزایی در تحولات فرهنگی و اجتماعی خراسان و به ویژه نیشابور گذاشتند. در این مقاله که به روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است، هدف آن است، تا با استفاده از منابع، به بررسی و تحلیل مهم ترین فعالیت ها و تأثیرات فرهنگی و اجتماعی کرامیه در نیشابور که در دوره مورد بحث، قطب علمی و یکی از مهمترین ارباع خراسان بود، بپردازیم. با رجوع به منابع این گونه به نظر می رسد که کرامیان با شیوه های خاص به خود موفق شدند، اسلام کرامی را در این منطقه گسترش دهند و در ضمن عالمان این فرقه به فعالیت علمی بپردازند. کرامیه درایجاد خانقاه های اولیه در خراسان و حتی شهرها و کشورهای دیگر بسیار تأثیرگذار بودند.
The city of Neyshabur, which was considered one of the most important fortresses of Khorasan in the fourth and fifth centuries AH, was the center of activity of various religious groups and sects such as Shafi'i, Hanafi, Shiite and Karamiyeh. The Karamiya sect is attributed to Muhammad ibn Karam Sistani. This sect is one of the most important and influential sects of Neishabour in this period. The elders and scholars of the Karamiyya sect, using special methods and behavioral and ideological characteristics such as asceticism and a special account of their faith, were able to attract many people of this region and even some of the rulers of the time, and In this way, they had a great impact on the cultural and social developments of Khorasan, especially Neishabour. In this descriptive-analytical article, the aim is to use the sources to study and analyze the most important cultural and social activities and influences of Karamiyeh in Neishabour, which in the period under discussion, the scientific pole and one of The most important quatrain was Khorasan, let's pay. According to the sources, it seems that the Karamians succeeded in spreading Islam in this region in certain ways, and at the same time, the scholars of this sect engaged in scientific activities. Karamiyeh was very influential in building early monasteries in Khorasan and even other cities and countries.
خلاصه ماشینی:
بزرگان و عالمان فرقه کراميه با اســـتفاده از روش هاي خاص و ويژگي هاي رفتاري و عقيدتي مانند زهد ورزي و تقرير خاصي که از ايمان داشتند، توانستند، بسياري از مردم اين منطقه و حتي برخي از حکام وقت ، را به خود متمايل و جذب کرده و به اين ترتيب تأثير بسزايي در تحولات فرهنگي و اجتماعي خراسان و به ويژه نيشابور گذاشتند.
درباره ي القاب او که نام اين فرقه برگرفته از آن اســت اختلاف نظر وجود دارد (ســمعاني، ١٣٩٩: ٤٤) اما غالباً به فتح کاف و تشــديد راء و بر وزن جمال خوانده رزبان را به فارســي کرام گويند از اين جهت به کرام معروف شده است (مشکور، ١٣٦٨: ٣٦٣) محمد بن کرام ، مؤسس فرقۀ کراميه در سيستان بزرگ شد و سپس به خراسان رفت و در نيشابور به تعليم و تعلم پرداخت (باسورث ، ١٣٦٧: ١٢٨؛ زرين کوب ، ١٣٧٦: ٤٨).
١. گسترش اسلام کراميان در دعوت ديگران به اسلام بسيار کوشا بوده اند تا جايي که مي توان گفت از مهم ترين تأثيرات فرهنگي و اجتماعي کراميه ، نقش اين فرقه در گسترش اسلام در نواحي شرق ايران اسلامي به ويژه مردم نواحي روستايي خراسان ، هرات ، غور و نواحي آن و آسياي ميانه بوده است .
شهرت برخي از علما بزرگ کرامي همچون ابوالقاسم هيصمي و ابوالح سن المذکر به عنوان فصّ ال (فارسي، ١٣٧٢: ١٩٧، ٥٩٥) مؤيد آن است که (شفيعي کدکني، ١٣٨٦: ٨٦-٨٧) يکي ديگر از شيوه هاي تبليغي کراميه ، روش فصّالي بود که اين روش بعدها به صوفيان و دراويش منتقل شد.