چکیده:
اصول و روشهای تربیتی اگرچه امروزه در کتب مربوط به این رشته تدوین شدهاند، امّا در متون تعلیمی کلاسیک منثور فارسی نیز پارهای از این اصول و روشها را میتوان استخراج و بررسی کرد و بر زوایای پنهان ادبیّات کلاسیک ایران واقف گردید. بر همین اساس، در این مقاله که به روش کتابخانهای انجام شده است، نظریّات ثرندایک به عنوان یکی از مهمّترین اصول و مبانی تعلیم و تربیت در سه اثر تعلیمی: قابوسنامه، اخلاق ناصری و کلیله و دمنه مورد بررسی قرار گرفت. هدف از این تحقیق استخراج اصول مربوط به یادگیری در کتب مورد مطالعه است. نتایج پژوهش نشان داد که در کتب مورد مطالعه، انواع نظریّات ثرندایک دیده میشوند و از میان این نظریّهها، نظریّۀ آمادگی، تمرین و آمایه بیشترین بسامد را دارند.
Although the principles and methods of training have been codified in its related books, we can find and study some of them in classic didactic texts to look into the hidden corners of Iran’s classic literature. This article has been done by library method, and Thorndike’s ideas as one of the most important principles of education has been studied in three didactic works : The Ghabusnameh, the Akhlaqe Nasseri, and the Kalileh and Demneh.The aim of this research is the excavation of the principles of learning in the so-studied books. The results of the research showed that the different kinds of Thorndike’s ideas is seen in the studied books and among them the theory of preparation, practice and facility are of most frequency.
خلاصه ماشینی:
بر همین اساس، در این مقاله که به روش کتابخانهای انجام شده است، نظریّات ثرندایک به عنوان یکی از مهمّترین اصول و مبانی تعلیم و تربیت در سه اثر تعلیمی: قابوسنامه، اخلاق ناصری و کلیله و دمنه مورد بررسی قرار گرفت.
اهداف تحقیق در این پژوهش هدف اصلی آن است که بررسی شود آیا موضوعات تعلیمی کهن پیوندی مستقیم یا غیر مستقیم با نظریههای یادگیری امروزی دارد یا خیر؟ 3-1- اهمّیّت و ضرورت تحقیق یکی از وجوه اهمّیّت پژوهش حاضر در آن است که از طریق تطبیق آموزههای اخلاقی، انسانی و تعلیمی موجود در آثار ادبی فارسی با شیوههای امروزی تعلیم و تربیت و نظریّههای جدید یادگیری، میتوان اثبات کرد تا چه اندازه ارزشها و آموزههای کهن تعلیمی در زبان فارسی به ویژه در آثار مورد نظر این پژوهش از وجهۀ نوآورانه و امروزی برخوردار هستند.
ك. همان: 101) بررسی نظریّۀ یادگیری افزایشی در کتب تعلیمی فارسی در دو نمونۀ زیر از اخلاق ناصری، خواجهنصیر شیوۀ تعلیم و تربیت را به صورت گام به گام و به تدریج بیان میکند و معتقد است که، اهل علم باید علوم را به تدریج و بر اساس اصول به صورت پلکانی یاد بگیرند، یعنی؛ اوّل از علم اخلاق شروع کنند و بعد علوم حکمت نظری را یاد بگیرند.
(عنصرالمعالی، 1386: 55) نتیجهگیری برخی از اصول تعلیم و تربیت، به طور پراکنده در کتب تعلیمی منثور ایران وجود دارند که در این مقاله کتابهای قابوسنامه، کلیله و دمنه و اخلاق ناصری از حیث نظریات مربوط به یادگیری روانشناختی ثرندایک مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت و با توجّه به جدول زیر، نتایج زیر به دست آمد: جدول نظریّات ثرندایک در کتب تعلیمی مورد مطالعه {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} - نویسندگان کتب منثور تعلیمی همسو با نظریّات ثرندایک، معتقدند که یادگیری بر اثر تجربه، تدریجی و افزایشی است.