چکیده:
ادبیّات تعلیمی، بارزترین دغدغۀ شاعران و نویسندگان معاصراست. امروزه شعر کودک چهرۀ جدیدی از خود را به جهانیان به نمایش گذاشته و از لحاظ ساختاری، بیان، وسعت خیال و تصویرآفرینی، شیوهای نوین را در سبک و سیاق خود در پیش گرفته است. پژوهش در مورد ادبیّات و شعر کودک را میتوان به دو قرن اخیر حوالت داد. به گونهای که قرن بیستم را «قرن کودک» نامیدهاند. شعر کودک، زبانی خیالانگیز و موزون دارد و بیشتر شیفتۀ موسیقی کلام است و به تدریج با معنا انس میگیرد. شعر کودک به گونهای است که بدون آموزش مستقیم، سطح دانش فرهنگی و اجتماعی و ذوق و استعداد آنان را بالا میبرد چرا که از زندگی خود کودک گرفته شده است. احمد شوقی و مصطفی رحماندوست از شاعران شعر کودک هستند، که مضامین تعلیمی و تربیتی را دراشعار خود گنجاندهاند. هر دو با زبانی ساده و کودکانه بسیاری از آموزههای تعلیمی را به کار بردهاند. مضامین تعلیمی، تربیتی، آموزههای دینی، قرآنی، میهنی، استقامت، حمایت، صداقت و دیگر مسائل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی که در این مقاله به آنها خواهیم پرداخت. این پژوهش با استفاده از روش مکتب فرانسوی، مکتبی که به تاثیرگذاری ملّتها و پیوندهای ادبی آنان در محدوده زمانی یکسانی میپردازد و بر خلاف دیگر مکاتب به آثار از دید زیباشناسی اهمّیّت چندانی نمیدهد به نگارش در آمده است، و سعی شده است تا با استفاده از این مکتب جلوهای از تعلیمی بودن اشعار و برخی از شباهتها و تفاوتهای هر دو شاعر را بیان نماییم.
Didactic literature has been the most important disturbances of contemporary poets and writers. Nursery rhyme, today, has offered a new feature of itself to the world and in the structure, expression, vastness of imagination, and illustration has followed in his own style. One can relate the literature and nursery rhymes to the two recent centuries so that they have called the 20th century “the century of the child “ Nursery rhyme has imaginative and harmonious language and it is mostly music-biased and gradually takes meanings in itself. It is such a form that elevates their social and cultural level of knowledge and their tastes and talents without direct teachings, because they have been taken from the child’s own life. Ahmad Shoghi and Mostafa Rahmandoust are of the poets of nursery rhyme which have incorporated didactic and educational themes in their poetry. Both of them have used the didactic teachings in a simple way; that’s, didactic, educational, religious, theQuranic patriotic, resistance, supporting, truthfulness and other political, economical, and social problems which we will deal with them later in this article
خلاصه ماشینی:
دیدگاه روانشناختی شوقی و رحماندوست به کودک جدول زیر رویکرد عرب را به شعر کودک نشان میدهد، این عوامل سه گانه، نیاز به پژوهش بیشتری دارد و شکّی در گسترش پژوهش در هر یک از آنها نیست تا به وسیلۀ آن به یک نتیجه منطقی و مفیدی دست یافت.
عوامل رئیسیه التی تؤثر فی تصنیف کتب الأطفال (نجیب، 1979: 24) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} شعر کودک ایران قابل قیاس با جدول بالا نیست و توجّه به پیشرفتهای امروزی و تحوّلات در روش زندگی، نگرش به کودک طبق به روزترین دیدگاههای روانشناسی است.
» (مصاحبه حضور، 17/02/1396) جدول مراحل رشد شناختی از نظر ژان پیاژه {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} ادبيّات کودک و شوقی شعر عربی بسیار از آرایههای ادبی بهره برده و در این میان استفاده از نماد علیالخصوص نماد کودک و کودکی بیشتر به چشم میخورد.
البتّه با این تفاوت که قطعۀ شوقی بخاطر نوع کلمات و نحوه سخن گفتن آن را تبدیل به شعری برای پدران و مادران نموده است، امّا قطعه مربوط به رحماندوست برای کودک است.
{مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} آموزش نحوة رفتار با دیگران و مهربانی نسبت به دیگران، از مهمّترین آموزههایی است که هر پدر و مادری باید به کودک آموزش دهد.
{مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} پدر از زندگی سروده میشود و گشایشگر غمهاست و چون کوه صبر و مقاومتی است که کودک استقامت را از او میآموزد.
آموزههای دینی {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} بیان آموزههای دینی و اسلامی در شعر، کودک را به احترام گذاشتن به پدر و مادر تشویق میکند و بهره از آیة «بالوالدین احسانا» دارد.