چکیده:
یخچالها از جمله منابع آبی مهم در جهان بوده که بشدت تحت تاثیر گرمایش جهانی و تغییر اقلیم واقع شدهاند. این مقاله به بررسی اثرات اقلیم بر تغییرات سطح پوشش برف و یخ منطقه تختسلیمان واقع در استان مازندران در طی سه دهه گذشته با استفاده از سنجش از راه دور پرداخته شده است. به همین منظور، تصاویر مربوط به ماه ژوئن میلادی ماهوارههای لندست-5 و 8 در بازه زمانی 1990 تا 2021 و همچنین دادههای محصول دمای هوای سنجنده ERA5 در پلتفرم گوگل ارث انجین پردازش شد تا میزان دما و سطح پوشش برف و دمای هوای منطقه مورد بررسی مورد محاسبه و بررسی قرار گیرد. در این پژوهش به منظور تشخیص سطوح پوشیده از برف و یخ، از شاخص NDSI (شاخص سطح نرمالشده پوشش برف) و برای ارزیابی روند دادهها از ضریب کاپا و آزمون من-کندال استفاده گردید. نتایج صحت کلی و ضریب کاپا در سامانه گوگل ارث انجین نشان از صحت کلی 94 درصد و ضریب کاپا 89 درصد در سال 2021 دارد که نشان از مطابقت بالای این روش با دادههای واقعی است. نتایج بدستآمده در این تحقیق در طی بازه زمانی مورد بررسی نشاندهنده افزایش حدودا 1. 5 درجهای دما در طول سه دهه گذشته در سطح معنیداری 95 درصد میباشد. نتایج نشان میدهد که سطح پوشش برف و یخ یخچالهای تخت سلیمان در ماه ژونن (خرداد) از مقدار 127 کیلومترمربع در سال 1990 با کاهش 80 درصدی به 22 کیلومترمربع در سال 2021 رسیده است. روند تغییرات سطح پوشش برف ماه ژوئن نیز با آزمون من-کندال بررسی شد که نشان دهنده روند منفی معنادار در سطح معنیداری بین 80 تا 90 درصد میباشد. به طور کلی این نتایج نشاندهنده افزایش دما و کاهش سطح برف و یخ این منطقه در طی دوره آماری مورد مطالعه میباشد و ادامه روند زوال تدریجی یخچالهای این منطقه در آینده، تهدیدی جدی برای منبع آب پایین دست و محیط زیست اطراف آنها میباشد.
Glaciers are one of the most important water resources in the world, which are heavily affected by global warming and climate change. This paper investigates the effects of global warming on the changes in the snow cover level of the Takht Suleiman region located in Mazandaran province during the warm months of the year through the past three decades using remote sensing. For this purpose, the images from June to August of the Landsat-5 and 8 satellites in the period of 1990 to 2021, as well as the data of the air temperature product of the ERA5 sensor were processed on the Google Earth Engine. In this research, NDSI index (Normalized Snow Cover Surface Index) was used to detect snow covered surfaces and the Mann-Kendall test was used to evaluate the trend of the data. The results of the overall accuracy and Kappa coefficient in the Google Earth Engine system show an overall accuracy of 94% and a Kappa coefficient of 89% in 2021, which shows the high compatibility of this method with real data.
The results obtained during the investigated period show an increase of about 1.5 degrees in temperature during the last three decades at a significant level of 95%. The snow and ice cover of the Takht Suleiman region in June month decreased from 127 square kilometers( in 1990) with a decrease of 82% to 22 square kilometers( in 2021). The trend of changes in the level of snow cover in June was analyzed with the Mann-Kendall test, which shows a decreasing trend at a significance level between 80 and 90%. In general, these results indicate an increase in temperature and a decrease in the level of this glacier during the statistical period studied, and the continuation of the gradual depletion of the glaciers of this region in the future is a serious threat to the downstream water source and the surrounding environment.
خلاصه ماشینی:
بررسي روند تغييرات سطح پوشش برف منطقه تخت سليمان با استفاده از تصاوير ماهواره هاي لندست در سامانه گوگل ارث انجين همايون مطيعي١؛ دانشيار دانشکده عمران ، آّب و محيط زيست ، دانشگاه شهيد بهشتي، تهران ، ايران .
به همين منظور، تصاوير مربوط به ماه ژوئن ميلادي ماهواره هاي لندست -٥ و ٨ در بازه زماني ١٩٩٠ تا ٢٠٢١ و همچنين داده هاي محصول دماي هواي سنجنده ERA٥ در پلتفرم گوگل ارث انجين پردازش شد تا ميزان دما و سطح پوشش برف و دماي هواي منطقه مورد بررسي مورد محاسبه و بررسي قرار گيرد.
در ايران نيز مطالعاتي در اين زمينه به وسيله سنجش از دور و با استفاده از تصاوير هوايي و ماهواره اي انجام شده است که از آن جمله مي توان به موارد زير اشاره کرد: موسسه تحقيقات آب (١٤٠٠)، به بررسي يخچال علم کوه با استفاده از عکس برداري هوايي پرداختند که نتايج اين پژوهش نشان داد متوسط ضخامت يخچال هاي اين منطقه از سال ١٣٩٠ تا ١٣٩٩ با نرخ ٢٣ سانتيمتر در سال در حال کاهش است و با احتساب حجم ١٠٢ ميليون متر مکعبي اين يخچال ، انتظار ميرود تا انتهاي قرن ٢١، تقريبا ٦٠ درصد حجم اين يخچال از بين برود.
به اين منظور، در اين پژوهش ، در بازه زماني ١٩٩٠ تا ٢٠٢١ روند تغييرات سطح پوشش برف منطقه تخت سليمان با استفاده از تصاوير ماهواره هاي لندست در سامانه گوگل ارث انجين مورد بررسي قرار ميگيرد.