چکیده:
دین اسلام بر محوراخلاق است وکلیه افراد انسانی از حقوق خاصی برخوردار هستند و هرگونه عدم احترام به ساحت انسانی با ذات و فطرت انسانها در تقابل است.این مقاله با هدف تحلیل مصادیق عتاب (نکوهشها و تحقیرها)در نامههای نهج البلاغه بر اساس روشهای تربیت اخلاقی،انجام شده است تا مشخص شود که دلایل کاربرد این عبارات از طرف مربی بزرگ بشری چه بوده است.روش انجام پژوهش توصیفی- تحلیلی و معناشناختی بوده است و نامه های 17، 39 و 41نهج البلاغه که دارای این مصادیق بودند مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند.یافتههای پژوهش حاکی از این است که حضرت امیر(ع)با تأسی به روشهای تربیت اخلاقی از جمله؛تذکر،مواجهه با نتایج اعمال،آگاهیبخشی و بینش-دهی،تمثیل،موعظه،محاسبه،انذار و عبرتآموزی؛نسبت به آگاهیبخشی به مخاطب اهتمام ورزیده و هدف نهایی ایشان از بیان این عبارات؛اعطای بینش به مخاطبان خاص از عمل ناپسند خود و بیدار سازی سایر افراد از مکر وحیله آنان می-باشد.از مجموع روشهای تربیتی مورد استفاده توسط حضرت(ع)،روش تربیتی آگاهیبخشی و بینشدهی،دارای بیشترین فراوانی است که مبین اهمیت و تأثیرگذاری این روش،جهت روشنگری و اصلاح بشر،نسبت به سایر روشهای تربیتی می-باشد.
Islam is based on morality and all human beings have special rights, and any disrespect for human realm is in conflict with the nature of human beings. This article aimed to analyze the examples of reproach )condemnations and humiliations( in the letters of Nahj al-Balaghah based on the methods of ethical education in order to determine why Imam Ali, the great teacher of human beings, had used such terms. The present research was descriptive-analytical and semantics and the Nahj al-Balaghah letters Nos. 17, 39 and 41, which included these terms were analyzed and examined. The results indicate that Imam Ali attempted to inform people by ethical education methods such as warning, confrontation with the results of actions, awareness and insight, allegory, sermon, wrong prohibition, advice and lessons learned. The final goal of Imam Ali was to inform special individuals from their disgusting actions and keep other people away from their deceptions. Among the educational methods used by Imam Ali, awareness and insight had the highest frequency suggesting the importance and effectiveness of warning in increasing human insight and correctioncompared with other educational methods.
خلاصه ماشینی:
يافته هاي پژوهش حاکي از اين است که علي بن ابيطالب ع با روشهاي تربيت اخلاقي از جمله ؛ تذکر، مواجهه با نتايج اعمال ، آگاهي بخشي و بينش دهي، تمثيل ، موعظه ، محاسبه ، انذار و عبرت آموزي ؛ نسبت به آگاهي بخشـي بـه مخاطب اهتمام ورزيده و هدف نهايي ايشان از بيان اين عبارات ؛ اعطاي بينش به مخاطبان خـاص از عمل ناپسند خود و بيدار سازي ساير افراد از مکر وحيله آنان مي باشد.
در ادامه ي نامه ، امام ع بـا تکيـه بـر روش تربيـت اخلاقـي مبتني بـر تذکر (روش تذکر، روشي است که مبتني بر گفتار و يا رفتـاري اسـت کـه از مربي سر ميزند تا متربي را نسبت به آنچه از ياد برده و يا از آن غفلت کـرده اسـت و يا از آن بيخبر است و اطلاع از آن براي او لازم است ، آگاه سـازد و احساسـات او را در قبال آنها برانگيزد (قائمي مقدم ،۱۳۸۷: ۵۸) در پاسخ به معاويه که خود را با امـام ع برابر فرض کرده بود؛ به شرح زير پاسخ ميدهند: "و هرگز ارزش مهاجران چون اسيران آزادشده نيست "، اشـاره بـه داسـتان آزادي معاويه و پدرش دارد که امام ع چنين مي فرمايند:"من از نخسـتين مهـاجران مکـه بـه مدينه ام که همواره در خدمت پيامبر اکـرم ص بـوده ام ولـي تـو و پـدرت ابوسـفيان همچنان در شرک و کفر در مکه بوديد تا روزي که مکه به دست اسلام فتح شـد وتـا اينکه پيامبر حکم آزادي تو و ساير اسيران را بـا گفـتن "إذهبـو فـأنتم الطلقـاء"صـادر فرمود (ابن ميثم ، ۱۳۶۶: ۴۹۹).