چکیده:
از دیرباز خودشناسی، مورد توصیه پیامبران الهی، اندیشمندان و متفکران مکاتب مختلف بوده است؛ زیرا بدون شناخت خود، برنامهریزی برای رشد، تکامل و خودسازی، امکانپذیر نیست. پژوهه پیش رو، با روش توصیفی تحلیلی، را برای یافتن مولفههای قرآنی خودشناسی و کاربست آن در تدوین مسیر رشد و تکامل، تفسیر عرفانی مخزن العرفان بانو امین را مورد کنکاش و بازخوانی قرار داده است. یافتههای این پژوهش، نشانگر آن است که بر اساس نگرش بانو امین، هفت مولفه خودشناسی قرآنی، ادراک و توجه به؛ 1. جامعیت انسان نسبت به همه عوالم 2. فقر وجودی به مبدا 3. دمش روح الهی 4. تعلیمیافتگی همه اسماء 5. احساس کرامت 6. قدرت انتخاب و توان اختیار 7. استعدادی بودن کمالات انسان، راه معرفتشناسی خداوند را برای انسان، میگشاید و در نتیجه کاربست آنها در هفت آموزه؛ 1. سکونت در مقام ذکر و شکر حق، 2. مرآتی نگریستن کمالات خود 3. اتصال به حضرت حق و مقام قرب 4. حفظ مقام خلافت 5. احساس کرامت و فعالسازی خرد 6. انتخاب احسن 7. اطاعت و پیروی کامل از دین الهی، خودسازی، رشد و تکامل انسان را میسر میسازد.
Since a long time, self-knowledge has been recommended by divine prophets, thinkers and thinkers of different schools; Because without self-knowledge, planning for growth, evolution and self-improvement is not possible. In order to find the Qur'anic components of self-knowledge and its application in formulating the path of growth and evolution, the upcoming research has explored and re-read the mystical interpretation of Banu Amin's Al-Irfan Repository with a descriptive-analytical method. The findings of this research indicate that, based on the attitude of Mrs. Amin, the seven components of Quranic self-knowledge are "perception and attention to: 1. The comprehensiveness of man in relation to all worlds; 2. Existential poverty compared to the origin; 3. The blowing of the divine spirit; 4. Learning all names; 5. Feeling of dignity; 6. The power of choice and the power of free will and 7. The talent of human perfections" opens the way to God's epistemology for man, and as a result, it is applied in seven teachings: 1. Dwelling in the position of remembrance and thanksgiving; 2. Looking at one's perfections; 3. Connection to Hazrat Haqq and the position of nearness; 4. Maintaining the position of caliphate; 5. Feeling of dignity and activation of wisdom; 6. Choosing the best and 7. Fully obeying and following the divine religion, self-improvement, growth and evolution of man becomes possible.
خلاصه ماشینی:
جامعیت وجودی انسان نسبت به همه عوالم: بانو امین در تفسیر آیه 4 سوره جاثیه، انسان را «هستی جامع» و نمایانگر همه عوالم معرفی کرده و کسب مقام یقین را که کمال ایمان است، منوط به شناختن حقیقت و روح انسانی دانسته است و آن را طی مسیر برای رسیدن به شناخت و معرفت خداوند میداند، چرا که روح و جسم انسان، نمایانگر تمام عوالم وجود است (امین، بیتا، ج12: 90).
4. تعلیم الهی همه اسما: مؤلفه مهم دیگرِ خودشناسی قرآنی، تعلیمیافتگی انسان از سوی خداوند متعال نسبت به همه اسما است که بانو امین آن را زمینهساز جامعیتِ انسان، شرافت و برتری او بر فرشتگان و بستر و زمینه شناخت راه رشد و دستیابی به کمال دانسته و در تبیین آیه: «وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ کلَّهَا...
همچنین در تفسیر آیه 14 سوره مؤمنون چنین آورده است: در همان اول خلقتِ عقل هیولایى و استعداد ترقّى و تعالى به مقام عالى، عقل بالفعل نیز در او به ودیعت گذارده میشود که هر گاه پس از آمدن به نشئه دنیا، اگر با کوشش در علم و عمل، مستعد گردید که خود را به مقام ارجمند انسان کامل برساند، خواهد رسید و نظر به همین استعداد و روح پاکى که در قطعه خاکى نهاده شده که انسان را از پستترین موجودات که خاک باشد به مقام ارجمندى رسانیده که ممکن است از مَلَک و فَلَک، برتر و بالاتر گردد؛ در آخر آیه خود را به بزرگى و عظمت ستوده و آفرینش خود را تمجید نموده و درباره خود فرموده «فَتَبارَک اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ» (امین، بیتا، ج9: 11-12) اندیشمندان دیگر همچون استاد مصباح یزدی نیز میگویند: کمال نهایى که عالىترین کمال انسانى است، مرتبهاى است از وجود، که در آن، همه استعدادها و قابلیّتهاى ذاتى، معنوى و انسانىِ شخص با سیر و حرکت اختیارى خودش به فعلیّت تام مىرسند (مصباحیزدی، 1384: 253).