چکیده:
صلح حدیبیه یکی از نقاط عطف تاریخ صدر اسلام میباشد. این واقعه که از نشانههای صلح طلبی اسلام به شمار میرود، بیانگر است که اسلام دستیابی به هدف از راه مصالحه را به طریق جنگ ترجیح میدهد و از طرفی بیانگر تدبیر و اشراف سیاسی رسولالله (ص) در مواجهه با دشمنان اسلام به ویژه مشرکان بوده است. انعقاد این صلح به منزله ی اعلان رسمی برتری مسلمین و به رسمیّت شناخته شدن آنها از سوی کفّار قریش بود. انتشارخبر این صلحنامه منجر به گسترش روز افزون اسلام در شبه جزیره عربستان گردید. صلح حدیبیه و رخدادهای پیرامون آن هم در قرآنکریم و هم درمنابع تاریخی منعکس شدهاند. هدف این پژوهش که با رویکرد مقایسهای – تحلیلی و با استناد به آیات قران کریم، تفاسیر و منابع منتخب تاریخی تدوین شده است، تبیین وجوه تشابه و تفاوت گزارشهای قرآن کریم و منابع منتخب تاریخی در رابطه با این صلحنامه است. سوال اصلی پژوهش حاضر این است که در بیان حادثه صلح حدیبیه قرآن کریم و منابع منتخب از نظر پردازشی و نگرشی چه تفاوتها و تشابهاتی دارند. فرضیه مظرح در این پژوهش بر این مبنا است که با توجه به فلسفه نزول قرآنکریم که همان هدایت بشر است، به نظر میرسد با وجود برخی اخبار مشابه، گزارش قرآن درباره ی این واقعه از نظر نگرشی و پردازشی معطوف به اهداف هدایتی است و با منابع تاریخی منتخب که گزارشهای آنها ماهیت تاریخی دارد، متفاوت است.
The Peace of Hudaybiyah is one of the milestones in the history of early Islam. This event, which is one of the signs of Islam's pacifism, shows that Islam prefers achieving its goal through reconciliation over war, and on the other hand, it shows the prudence and political aristocracy of the Messenger of God (PBUH) in facing the enemies of Islam, especially polytheists. Is. The conclusion of this peace was the official declaration of the superiority of Muslims and their recognition by the Quraysh infidels. The publication of this peace treaty led to the increasing spread of Islam in the Arabian Peninsula. The peace of Hudaybiyah and the events surrounding it are reflected both in the Holy Quran and in historical sources. The purpose of this research, which was compiled with a comparative-analytical approach and based on the verses of the Holy Quran, interpretations and selected historical sources, is to explain the similarities and differences between the reports of the Holy Quran and selected historical sources in relation to this treaty. The main question of the current research is what are the differences and similarities between the Holy Quran and the selected sources in terms of processing and attitude in describing the Hudaybiyah peace incident. The hypothesis of Mozareh in this research is based on the philosophy of the revelation of the Holy Quran which is the guidance of mankind, it seems that despite the existence of some similar news, the report of the Quran about this event is oriented towards the purposes of guidance and with sources. The selected date whose reports are historical in nature is different.
خلاصه ماشینی:
با توجه به مباحث فوق این مقاله با استناد به بخشی از آیات سوره فتح (1، 3، 4، 11، 12، 18، 19، 24، 25 و 27) و نظر برخی از مفسران شیعه و اهل سنت (قمی، شیخ طوسی، طبرسی، فیض کاشانی، طباطبایی، قرائتی، طبری، فخر رازی و زمخشری) و گزارشهای منابع منتخب تاریخی (مغازی واقدی، سیره ابنهشام، طبقات ابن سعد و تاریخ طبری) به شیوه تحلیلی و تطبیقی در صدد است، دیدگاه قرآن و منابع تاریخی منتخب در خصوص صلح حدیبیه و نحوه تعامل رسولخدا (ص) با مشرکان مکه را مورد بررسی و مقایسه قرار دهد تا از خلال این کار، ضمن دستیابی به زوایای دقیق تاریخی ارائه شده در قرآن، به نوع نگاه قرآن و منابع تاریخی منتخب (تاریخ نگری) و نیز به تفاوتها و تشابهات نقل تاریخ در قرآن و آن منابع تاریخی (تاریخ نگاری) بپردازد.
شرکت کنندگان و جاماندگان در همراهی رسول خدا (ص) از جمله مواردی که قرآن کریم در رابطه با صلح حدیبیه به آن اشاره کرده، مشارکت و عدم مشارکت برخی مسلمانان در این سفر است.
نکات مشترک آنها شامل: عدم همراهی برخی از قبایل بدوی با رسول خدا (ص) در این سفر، ممانعت مشرکان قریش از ورود مسلمانان به مسجدالحرام، بیعت مسلمانان با رسول خدا (ص) قبل از صلح حدیبیه و نام بردن از این صلح به عنوان پیروزی بزرگ و فتح مبین است که هم در پردازشهای قرآن و هم در گزارشهای منابع تاریخی منتخب بدان اشاره شده است.