چکیده:
بیان مسئله: رنگ بهعنوان یکی از عناصر مهم بصری بیشتر مورد توجه هنرمندان مکتب دورۀ صفوی بوده است. حضور متعدد نقش زن در «شاهنامۀ طهماسبی» نشان از جایگاه والای زنان در این دوره دارد. از این رو با استعانت از رویکرد روانشناسی رنگ ماکس لوشر میتوان به مطالعۀ لباس زنان در «شاهنامۀ طهماسبی» اقدام کرد. پژوهش فوق درصدد پاسخگویی به این پرسشها صورت گرفته است: براساس نظریۀ «روانشناسی رنگ ماکس لوشر» هنرمند از چه رابطهای برای ترسیم لباس زنان «شاهنامۀ طهماسبی» استفاده کرده است؟ و نیز هنرمند بیشتر تحتتأثیر کدامیک از رنگهای سرد یا گرم قرار داشته است؟هدف: شناخت اندیشههای روانی هنرمند صفوی در ترسیم رنگ لباس زنان «شاهنامۀ طهماسبی» براساس نظریۀ روانشناسی رنگ ماکس لوشر هدف پژوهش حاضر است.روش پژوهش: این پژوهش از نوع کیفی و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی است. جمعآوری اطلاعات بهروش کتابخانهای و با ابزار فیشبرداری و تصویرخوانی و جداول، از طریق تحلیل دادهها، صورت گرفته است. روش نمونهگیری پژوهش هدفمند و بهجهت تعدد حضور پیکرههای زنان، از بین ۲۵۸ نگارۀ «شاهنامۀ طهماسبی»، ۲ نگاره برای مطالعه با نظریۀ مذکور انتخاب شده است.یافتهها: هنرمند عصر صفوی از دید روانشناسی رنگ ماکس لوشر در بکارگیری عنصر رنگ برای لباس زنان از رابطۀ تعادل بین رنگهای سرد و گرم استفاده کرده است که به عبارت دیگر از هر دو گروه رنگی سرد و گرم برای رنگآمیزی لباس زنان بهره جسته است. نگارههای مورد پژوهش در ارتباط با نظریه حاضر از لحاظ تعدد رنگی و به کاربردن رنگها نسبت رنگهای سرد به رنگهای گرم بیشتر است و این بیانگر آن است که هنرمند این دوره بیشتر تحتتأثیر رنگهای سرد(آبی، سبز) قرار داشته است. مطابق با نظریه مذکور از رنگ خاکستری که یک رنگ خنثی محسوب میشود برای لباس زنان استفاده نشده است و همچنین برای نشان دادن جایگاه زنان از منسوجات بهره گرفته شده است.
Problem Definition:
Color, as one of the important visual elements, has been the Safavid school artists’ focus. The numerous presence of women motifs in «Tahmasap Shahnameh» shows the high status of women in this period. Therefore, utilizing Max Loescher's approach to color psychology, we can study women's clothes in «Tahmasap Shahnameh». The present research is trying to answer these questions: According to Max Loescher's «color psychology» theory, what relationship did the artist use to draw women's clothes in «Tahmasp Shahnameh» ? and “Which of the cold or warm colors has the artist been more influenced by”?
Objective
This research aims to identify the psychological ideas of the Safavid artist in drawing the color of women's clothes in «Tahmasp Shahnameh» based on Max Loescher's theory of color psychology.
Research Method
This research is qualitative and its method is descriptive-analytical. The data collection has been done using a library-based approach and through note-taking and reading images and tables as well as data analysis. The sampling method has been purposeful and due to the frequent presence of female figures, among the 258 paintings of «Tahmasp Shahnameh» , 2 paintings have been selected for study using the mentioned theory.
Results
According to Max Loescher's color psychology, the artist of the Safavid era used the relationship of balance between cold and warm colors in using the element of color for women's clothes; in other words, he used both cold and warm color groups to color women's clothes. Regarding the current theory, the researched paintings are more colorful than warm colors in terms of color variety and the use of colors, and this shows that the artist of this period was more influenced by cold colors (blue, green). According to the mentioned theory, gray color, which is considered a neutral color, was not used for women's clothes, and textiles were also used to show the status of women.
خلاصه ماشینی:
ترجمۀ انگلیسی این مقاله در همین شماره با عنوان زیر منتشر شده است Color Psychology of the Women's Clothing in Selected Paintings of "Tahmasp Shahnameh" Based on the theory of "Max Loescher" مقاله پژوهشی روانشناسی رنگ لباس زنان در نگاره های منتخب از «شاهنامۀ طهماسبی» براساس نظریۀ «ماکس لوشر»* چکیده بیان مسئله : رنگ به عنوان یکی از عناصر مهم بصری بیشتر مورد توجه هنرمندان مکتب دورة صفوی بوده است .
چگونگی استفاده از این نظریه به اینگونه است که ابتدا ٨ رنگ (آبی، سبز، قرمز، زرد، بنفش ، قهوه ای، سیاه و خاکستری) موجود در نظریۀ روانشناسی رنگ ماکس لوشر مطابق با جایگاه های رنگ ها مشخص شده از شمارة ٧ تا ٠ و سپس با مشخص شدن گروه های رنگی اصلی و فرعی به تحلیل گروه های رنگی پرداخته میشود که در این پژوهش لباس زنان منتخب از «شاهنامۀ طهماسبی» مورد مطالعه قرار گرفته است .
از جمله تحقیقاتی که در ارتباط با نظریه روانشناسی رنگ ماکس لوشر در ادبیات و هنر انجام شده است میتوان به پژوهش های زیر اشاره کرد: مقالۀ «بررسی روانشناسی رنگ در آثار رضا عباسی » نوشتۀ «عبدالحسینی و صید یوسفی » (١٣٩٣) اشاره کرد؛ در این پژوهش به بررسی رنگ در آثار رضا عباسی با بهره گیری از نظریۀ ماکس لوشر انجام شده است که نشان می دهد رنگ قهوه ای ، بیشترین بسامد رنگی را داراست که بیانگر نبود آسایش و رنگ سیاه نشانگر ترک علاقه ، رنگ آبی طلب آرامش ، بنفش نوعی احساس عارفانه و رنگ قرمز، رنگ طرد شده در آثار وی است و رنگ خاکستری کمترین فراوانی را دارد.