چکیده:
رضا براهنی در دهۀ هفتاد، نظریۀ جدیدی را با عنوان زبانیت مطرح کرد که غایتش آزادی زبان از قید معنا، تصویرسازیهای متداول و دیگر عواملی است که به عقیدۀ وی به زبان تحمیل میشود. نظریۀ براهنی، نگاههایی را به خود معطوف کرد؛ تا جایی که سیدمهدی موسوی درصدد برآمد برخی از این مباحث را در قالب غزل به کار گیرد. از «فرشتهها خودکشی کردند» موسوی بهعنوان نخستین مجموعه غزل پستمدرن یاد میشود. در زبان غزلهای این مجموعه، برخوردهای دستوری خاصّی وجود دارد که حاکی از تأثیرپذیری موسوی از نظریۀ زبانیت براهنی است. در پژوهش حاضر، با رویکردی توصیفی- تحلیلی و به روش کتابخانهای، زبان اشعار این اثر در دو محور صرف و نحو بررسی شده است. در بخش صرف، هنجارگریزیهایی که موسوی به تأسّی از براهنی در حوزۀ مفردات و ترکیبات انجام داده و در بخش نحو، ساختارشکنیهایی که در نتیجۀ کاربست گریز از نحو پدرسالار و جابهجاسازی پرتابی صورت گرفته، بررسی و تبیین شده است. نتیجۀ بهدستآمده حاکی از آن است که به هم ریختن بافت واژگان و نحو جملات، ساختاری پریشان و آشفته را در متن غزل به نمایش گذاشته که در عین متفاوتبودن، فاقد زیباییشناسی و عاطفۀ لازم است.
Reza Barahani in the 70s proposes a new theory called "languageality". The aim of which is the freedom of language from the shackles of meaning, conventional imagery and other issues that he believes are imposed on language. Baraheni's theory attracted some attention as much that Seyyed Mehdi Mousavi tried to use some of these topics in the old form of lyric poetry. Fereshteha khodkoshi kardand is mentioned as the first collection of postmodern sonnets. In the language of this collection's sonnets, there are certain grammatical approaches that indicate his influence on Baraheni's theory of linguistics. In the present study, with a descriptive-analytical approach and by the method of poetry language library, this work has been studied in two axes of grammar and syntax. In the morphology part, the deviation that Mousavi has done under the influence of Barahani in the field of Letters and compounds has been examined and in the syntax section of the deconstructions that have taken place as a result of escape from patriarchal syntax and launcher displacements application are explained. In the end, it was found that the confusion of vocabulary and sentence syntax showed a disturbed and chaotic structure in the text of the sonnet, which, while different, lacks the necessary aesthetics and emotion.
خلاصه ماشینی:
بر اين اساس ، ميتوان گفت موسوي حتي اگر در هنجارشکنيهاي زباني اشعار نخستين مجموعۀ خود، مستقيم به ساختارشکنيهاي زباني براهني نظر نداشته ، بدون شک تحت تأثير اشعار و آموزه هاي او و هم نوعانش (همچون علي باباچاهي) و فضايي که در دهۀ هفتاد در عرصۀ شعر منثور شکل گرفت ، بوده است ؛ به همين دليل ، در ادامه ، ضمن بررسي زبان اشعار فرشته ها خودکشي کردند، به برخي شباهت ها که ميان ساختارشکنيهاي زباني موسوي و براهني وجود دارد، اشاره ميکنيم ، با اين فرض که موسوي در اين نمونه ها به دليل اثرپذيريهايي که خود بدان اشاره ميکند، ميتوانسته تحت تأثير براهني و نظريۀ «زبانيت » او بوده باشد.
٢. پيشينۀ پژوهش در حوزة بررسي زباني مجموعۀ خطاب به پروانه ها سرودة رضا براهني، تاکنون اين پژوهش ها انجام شده است : خوئيني و کبکي (١٣٩٥) در مقالۀ «بررسي خطاب به پروانه ها از منظر دستور زبان فارسي» به بررسي نوآوريها و هنجارگريزيهاي صرفي و نحوي در مجموعۀ خطاب به پروانه ها پرداخته و در پايان نتيجه گرفته اند که هنجارگريزيهاي صرفي براهني در اين مجموعه ، اغلب با موفقيت همراه بوده ، ولي ساختارشکنيهاي نحوي او موفقيت آميز نيست ؛ زيرا با متلاشيکردن قواعد حاکم بر جمله ، ارتباط خواننده را با شعر قطع ميکند.