چکیده:
سبکشناسی لایهای، شیوهای از سبکشناسی معاصر است که آثار را به شیوۀ درونمتنی و بر اساس لایههای بهوجودآورنده (واژگانی، آوایی، نحوی، بلاغی و ایدئولوژیک) بررسی و تحلیل میکند. با بهرهگیری از سبکشناسی لایهای میتوان به ویژگیهای سبک فردی، اندیشهها و ایدئولوژی حاکم بر متن شاعر یا نویسنده دست یافت. سؤال اصلی پژوهش این است که چگونه میتوان ویژگیهای سبکی شعر فرّخی یزدی (1318-1268ش) را با بهرهگیری از سبکشناسی لایهای بررسی و مشخّص کرد؟ این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانهای، به بررسی ویژگیهای سبکی دیوان اشعار فرّخی با رویکرد سبکشناسی لایهای میپردازد. از ویژگیهای سبک فردی فرّخی در لایۀ واژگانی میتوان به بسامد واژگان حسّی و شکوهمند با رمزگان ساختاری و از ویژگی سبکی لایۀ نحوی، به جابهجایی از نحو معیار و تأکید بر فعل و نهاد بهعنوان ادوات آن اشاره کرد که به شکلگیری سبک پیوسته و فعّال نحوی منجر شده است. با بررسی لایۀ نحوی در بخشهای کیفیت واژهگزینی، چیدمان نشاندار، سبک و ساختمان جملات و... هر بخش، ویژگی سبکی ویژهای دارد. فعل و نهاد، بیشترین جابهجایی را در سطح جملات داشته و بسامد جملات مرکّب و ساده، سبب ایجاد سبک تلفیقی شده است. ساختمان جملات دارای پیوستگی بلاغی است. در بخش وجهیت افعال، وجه اخباری و سپس عاطفی و امری بسامد زیادی دارند. در وجهیت قید، قیدهای زمان و حالت، دارای بسامد بیشتر هستند. در بخش صدای دستوری، متن بهواسطۀ بسامد افعال متعدّی و شبه مجهول، دارای صدایی فعّال بوده و همچنین صدای رسا، آخرین مؤلّفۀ سبک فرّخی است.
Layered stylistics is a method of contemporary stylistics that examines and analyzes works in a textual manner based on the layers that create them (lexical, phonetic, syntactic, rhetorical, and ideological). Using layered stylistics, one can achieve the characteristics of individual style, ideas and ideology that govern the text of the poet or writer. The main question of the research is how can the stylistic features of Farokhi's poetry be studied and determined using layered stylistics? This research deals with the descriptive-analytical method and library method to study the stylistic features of Farrokhi's poetry collection with a layered stylistic approach. After analyzing the characteristics of Farrokhi's individual style in the lexical layer, the frequency of sensory words is glorious with structural codes. From the stylistic feature of the syntactic layer, we can point to the shift from the standard syntax, the emphasis on the verb and the institution, as its tools, which has led to the formation of a continuous and active syntactic style. By examining the syntactic layer in the sections of word quality, markup arrangement, style and structure of sentences, etc., each section has a special stylistic feature. The verb and the institution have the most movement in the sentence level and the frequency of compound and simple sentences has caused the combined style. Sentence structures have rhetorical continuity. In the aspect of verbs, they have a predictive and then an emotional aspect and a high frequency. In terms of constraints, time and state constraints have a high frequency. In the grammatical sound section, the text has an active sound due to the frequency of transitive and quasi-unknown verbs, and also the expressive sound is the last component of light sound in Farrokhi.
خلاصه ماشینی:
از ويژگيهاي سبک فردي فرخي در لايۀ واژگاني ميتوان به بسامد واژگان حسي و شکوهمند با رمزگان ساختاري و از ويژگي سبکي لايۀ نحوي، به جابه جايي از نحو معيار و تأکيد بر فعل و نهاد به عنوان ادوات آن اشاره کرد که به شکل گيري سبک پيوسته و فعال نحوي منجر شده است .
هدف از مطالعات سبک شناسي، کشف و تبيين ويژگيهاي حاکم بر متون و بررسي شاخصه هاست که «از رهگذر تحليل عناصر سبک ساز، از جمله ساختارهاي زباني و لغوي اثر، انديشه و عواطف گوينده و کارکرد صنايع ادبي و بلاغي، به تبيين سبک فردي نويسنده ميپردازد» (مقياسي و فراهاني، ١٣٩٣: ٤١)؛ در نتيجه ، «بهترين روش براي مطالعۀ سبک ، با هدف کشف رابطۀ قدرت و ايدئولوژي، روش لايه اي است » (درپر، .
(116 :1393 در سبک شناسي لايه اي، لايۀ واژگاني از مباني کاربردي تحليل و نقد ويژگيهاي سبکي يک اثر به شمار ميآيد و «بهترين موارد شناخته شده در مطالعاتي که دربارة ايدئولوژي و زبان صورت ميگيرد، تحليل واژگان است » (ون دايک ١، ١٣٨٦: ٩٣)؛ زيرا تحليل آثار ادبي از اين مجرا، راهي است براي تفسير عقايد و باورهاي ارزشي که با بررسي ابعاد مختلف سطوح ادبيات و گفتار، محقق ميشود.
فرخي يزدي تحت تأثير جريان هاي سياسي و اجتماعي و براي ايجاد زباني حماسي در اشعار خويش ، به احياي واژگان قديمي و کاربرد آن پرداخته و بسياري از واژه ها، افعال و حروف اضافه را در زبان شعر خويش به کار گرفته است .
با توجه به مبحث جايگرداني نحوي، ارکان جمله و اشعار فرخي بررسي شده است تا ميزان جابه جايي و ميزان حذف هريک مشخص شود و از اين طريق بتوان به سبک فردي شاعر دست يافت .