چکیده:
آیتالله شیخ محمد کوهستانی از علمای برجسته مازندران علاوه بر فعالیت تبلیغی و تلاش برای توسعه معارف اسلامی در شمال کشور، نقش موثری در اصلاح فرهنگی-اجتماعی و پرورش شاگردان موثر در حوزههای مختلف اجتماع و سیاست داشت. وی در حوزه علمیه کوهستان علاوه بر رونق معارف اسلامی، عامل رشد اندیشه اسلامی در جامعه بود و به حمایت از راهاندازی مراکز حوزوی و انجمنهای دینی پرداخت. وی در عرصه سیاست، از جریانهای اسلامی در راستای اصلاح وضعیت اجتماعی و سیاسی حمایت میکرد و در عرصه فرهنگی، مقابله با سیاستهای ضد فرهنگی حکومت را پیگیر بود.
رویکرد آیتالله کوهستانی، نقد وضعیت موجود (عملکرد پهلوی اول و دوم) و تلاش برای پرورش و حمایت از نیروهای تبلیغی، فرهنگی و سیاسی در راستای اصلاح جامعه و استقرار احکام اسلام در حکومت و جامعه بود. با توجه به اهمیت فعالیت و اقدامات ایشان در عصر پهلوی، مقاله حاضر تلاش دارد با بهرهگیری از روش تحلیلی-توصیفی و مطالعات کتابخانهای-اسنادی به بررسی حیات سیاسی و اجتماعی آیتالله شیخ محمد کوهستانی بپردازد.
خلاصه ماشینی:
مقدمه يکي از شخصيت هاي ديني معاصر در شمال ايران ، آيت الله شيخ محمد کوهستاني است که حيات خويش را وقف اسلام ، حوزه هاي علميه و روحانيت کرد و فعاليت هاي ايشان بستر رشد و پرورش طلاب در حوزه علميه کوهستان را فراهم آورد که هر کدام آنها در مناطق مختلف کشور باني اقدامات فرهنگي ، سياسي و اجتماعي فراواني بودند.
(مرکز بررسي اسناد تاريخي ، ١٣٨٥، ج ٢: ٣٢٤) آيت الله کوهستاني ، نوجوانان و جوانان را به تحصيل علوم ديني تشويق مي کرد (مصاحبه نگارنده حاجي زاده ، ١٤٠٢، حاجي زاده ضيابري ، بي تا: ١) وي در حوزه علميه کوهستان ، مدارس فضل ، رحمت و فرح را تاسيس کرد که در آنها تربيت ١١٣ طلاب و محصلين مبتدي انجام مي شد و در حوزه علمي وي مجتهدان ، فضلا، نويسندگان و وعاظ نامي پرورش يافتند (شريف رازي ، ١٣٥٢، ج ٣: ٢٥٥: جلالي ، ١٣٨٦، ج ١: ٣٦٥، نيز نک : کوهستاني ، ١٣٨٧: ٥٩-٥٧) وي به علم آموزي طلاب توجه داشت (روحاني نژاد، ١٣٥٤: ٢١) و به حل مشکلات مالي آنها کمک مي کرد.
(مرکز بررسي اسناد تاريخي ، ١٣٩٨، ج ١: ٣) حجت الاسلام سيد رسول حسيني کوهستاني از شاگردان ايشان در حوزه علميه کوهستان به توزيع اعلاميه در کوهستان اشاره کرده است ؛ حتي در يکي از مناسبت هاي ديني با موافقت آيت الله کوهستاني در محل ، عکس امام را در بالاي ديوار نصب کردند.