چکیده:
حمله به مسجد جامع کرمان و هتک حرمت آن در 24 مهر 1357 شبیه ورود مغولان به مسجد جامع بخارا در سال 616 ق بود. در این روز عوامل وابسته به ساواک که عمدتا کولی بودند، مردمی که برای برگزاری چهلم شهدای 17 شهریور تهران در مسجد جامع کرمان جمع شده بودند را مضروب کردند، به ساحت قرآن اهانت کرده و بخشهایی از مسجد را به آتش کشیدند. بر اساس اسناد و شواهد عامل این جنایت کولیها و چماقبدستان بودند. چماقبدستان که به وسیله حکومت سازماندهی میشدند، از نیمه دوم سال 1357 آسایش و امنیت مردم را سلب کرده و در شهرهای مختلف با حمله به مخالفین، فجایع متعددی را رقم زدند. تصور حکومت این بود که این اقدامات در نهایت باعث ایجاد وحشت در انقلابیون و گسست در میان آنها خواهد شد. انتساب این افراد به مردم تحت عناوینی چون مدافعان سلطنت در افواه عمومی و محافل بینالمللی به معنای داشتن پایگاه مردمی برای حکومت بود. استفاده از چماقداران در جریان انقلاب در دو بعد سخت و نرم جز تخریب اموال عمومی و خصوصی و از بین رفتن مشروعیت حکومت دستاوردی نداشت. موضوع نوشتار پیشرو تحلیل این واقعه به عنوان یکی از مهمترین وقایع مهر 1357 است که بر اساس اسناد ساواک و شهربانی که چماقبدستان عامل اصلی آن بودند. بخش وقایعنگاری این نوشتار، سند محور است و از نگاه مامورین نظامی و امنیتی به روایت رویدادها پرداخته است. در این متن نیز به پیروی از اسناد، از اصطلاح چماقبدستان استفاده شده است.
خلاصه ماشینی:
(فاطمي ، ١٣٨٠: ١٧٢-١٦٩) از دلايل استفاده از اين افراد به جاي اوباش قديمي مي توان به اين موارد اشاره کرد: • فاصله گرفتن از اوباش سرشناس به دليل منفور بودن آنها در جامعه • از بين رفتن روابط قديمي الواط به دليل تغييرات اجتماعي کشور • غيرقابل پيش بيني بودن نسل اول اوباش در همراهي با حکومت (با توجه به ٨٥ تجربه طيب حاج رضايي ) • بر خلاف دسته اول که به برخي سنن عياري پايبند بودند، چماقداران فاقد اصول و مباني حداقلي اخلاقي بودند • راحت تر بودن سازماندهي اوباش جديد در گروه هاي ٥٠ تا ٦٠ نفري • سهولت انتساب چماق بدستان به طرفداران رژيم و انکار راحت تر سازماندهي آنها از سوي حکومت • ايجاد رعب و وحشت در ميان مردم و انقلابيون تحت عنوان واکنش طرفداران حکومت • بالا بردن روحيه طرفداران حکومت با کشاندن جمعيت چماق بدستان به خيابان • اجراي راحت تر طرح ها و برنامه هاي ساواک و شهرباني در برخورد با مخالفين • استفاده از آنها براي تخريب ، تهديد، ضرب و شتم و حتي قتل مخالفين بدون انتساب مستقيم آن به حکومت • کم هزينه بودن آنها نسبت به اوباش قديمي تجربه استفاده از اوباش نسل دوم در جريان واقعه مدرسه فيضيه که هم سرعت بسيج بيشتري داشتند، و هم به حاکميت اين امکان را مي داد که با انتساب آنها به نيروهاي مردمي وفادار به سلطنت از خود سلب مسئوليت کند، باعث شد به تدريج اين نيروهاي جديد جايگزين گروه هاي سنتي قبلي شوند.