چکیده:
بدر چاچی از شاعران قرن هشتم هجری و از پیروان توانای سبک خاقانی است که تاکنون شعر او چندان مورد توجه قرار نگرفته است. در این مقاله پس از معرفی اجمالی شاعر و بیان موقعیت او در نزد ادیبان پارسیگوی هند، مضامین شعر و شیوة شاعری وی مورد بحث قرار خواهد گرفت و در پایان نیز برخی از ویژگیهای کمکاربرد شعر او ارائه خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
"مانندگی شیوة سخن این دو شاعر تا به حدی است که به راحتی میتوان برخی ابیات بدر را که در آنها به استقبال قصیدهای از خاقانی رفته است، در شعر خاقانی جای داد؛ انتساب این بیت مشهور بدر به خاقانی از شباهت مفردات و ترکیبات زبان این دو شاعر حکایت دارد: آهوی آتشین را چون بره دربر آرد کافور خشک گردد با مشکتر برابر بنابراین، اغلب ویژگیهایی که برای شعرخاقانی برشمردهاند دربارة شعر بدر چاچی نیز صادق است، از جمله اینکه: «بسیاری اطلاع و احاطة وی بر لغات فارسی و عربی و اصطلاحات فلاسفه و اطبا و دقت ادبی او در ترکیب الفاظ سبب پوشیدگی آراء و افکار سادة وی گردیده ...
ظرافت و هنر بدر در به کارگیری این ایهامها، هنر و صنعت خواجة شیراز را فرا یاد میآورد، و با تأمل در شعر او میتوان به ایهامها و نکات تازهای در شعر حافظ دست یافت، نظیر کاربرد دو پهلوی کلمة «زهی» که در شعر بدر علاوه بر معنی «صوت تحسین» به «زه کمان» هم اشاره دارد: زهی کمان تو را تیر آسمان صدپی برای چرخ زمه مشتری شود هر ماه و به نظر میرسد که حافظ نیز در بیت طـالع اگـر مدد دهد دامنش آورم به کف گر بکشم زهی طرب ور بکشد زهی شرف (دیوان، ص 596) ایهام تناسب بین «زه» و «کشیدن» را مورد توجه داشته است.
کلمة «خیال» نیز که در شعر بدر چندین بار از ـ جمله در بیت زیر ـ با ایهام به معنی موسیقایی آن به کار رفته است: عروس زهره در ایوان برکشیدة چرخ خـیال نـسخة جـاه تو میکند تحریر مورد توجه حافظ نیز بوده است : بیا که پردة گلریز هفت خانة چشم کـشیدهایم بـه تحریر کارگاه خیال1 (دیوان، ص610) کثرت تشبیه و استعاره یکی دیگر از ویژگیهای آشکار شعر بدر است."