چکیده:
آیندهنگاری علم و فناوری،یک روش تفکر مشارکتی،ساختار یافته و روشمند دربارهء آیندهء علم و فناوری است که در بیش از 30 کشور در سطح ملی مورد استفاده قرار گرفته است.در مطالعه آیندهنگاری علم و فناوری،در کشور چک در خلال سالهای 2000-2002،موضوع کشاورزی،غذا و محیط زیست، یکی از 14 محور تخصصی مزبور بوده است.حاصل این مطالعه پیشنهاد 90 زمینه پژوهشی و 25 زمینه پیگیری فناوریهای مؤثر بر توسعه کشور برای افق 10 ساله(سال 2010)بوده است که از بین آنها 16 اولویت پژوهشی به حوزه کشاورزی،غذا و محیط زیست اختصاص داشته است.از دیگر نتایج قابل ملاحظه این مطالعه ارایه پیشنهادهایی در دو محور عمده،یعنی ساختار مدیریت و پیادهسازی برنامه تحقیقات ملی و دیگری پشتیبانی از پژوهش،مانند:ساختار نیروی انسانی پژوهشگر،ترویج پژوهشهای فراگیر و شبکهای و فرابخشی،همکاریهای منطقهای و بین المللی.به دولت چک بوده است.هدف این مقاله بهرهگیری از تجربههای عملی آیندهنگاری برای ارایهء توصیههایی در زمینهء آیندهنگاری کشاورزی ایران است.
خلاصه ماشینی:
حاصل این مطالعه پیشنهاد 90 زمینه پژوهشی و 25 زمینه پیگیری فناوریهای مؤثر بر توسعه کشور برای افق 10 ساله(سال 2010)بوده است که از بین آنها 16 اولویت پژوهشی به حوزه کشاورزی،غذا و محیط زیست اختصاص داشته است.
از آنجا که این رویکرد در تنظیم سیاستهای بلندمدت تحقیقات بخش کشاورزی کشورهای متعددی مورد استفاده قرار گرفته و نتایج حاصله نیز مورد رضایت و تأکید عموم کشورهای مطالعهکننده بوده است؛می توان و شایسته است با مرور تجربههای موجود در سطح دنیا زمینهء لازم برای انجام آیندهنگاری علم و فناوری کشاورزی ایران را متناسب با زیستبوم ایران اسلامی، فراهم آورد(عظیمی،1387).
آیندهنگاری علم و فناوری در جمهوری چک نخستین تجربهء جمهوری چک پیرو سیاست تحقیق و توسعه ملی و بر اساس ضرورت دستیابی آنها به یک برنامه تحقیقات ملی انجام شده است.
هدفهای مطالعهء آیندهنگاری چک:هدف نخست این مطالعه که برای افق زمانی 10 ساله طراحی شده بود،عبارت بود از: شناسایی مسیرها و جهتهای تحقیقات برای دستیابی به بهترین استراتژی توسعهء اقتصادی مطلوب با تأمین حداکثر نیازهای اجتماعی بر اساس استفاده بهینه از بودجه عمومی پژوهش و توسعه.
2. مسیرهای کلیدی تحقیقات پیشنهاد شده،به ترتیب اهمیت آنها: تشخیص،درمان و پیشگیری از بیماری های حیوانات اهلی،عفونتهای گوارشی و بیماریهای مشترک انسان و دام، گسترش روشهایی برای کنترل و ارزیابی مواد خام کشاورزی و غذاها به منظور اطمینان از ایمنی و کیفیت آنها، افزایش رقابتپذیری از راه توسعهء غذای باکیفیت، انجام اصلاحنژاد اقلام زیستی از جنبهء مصرف و کاهش خطرپذیری آنها، سلامت گیاهی، گسترش فناوریهای مرتبط با غذاهای با سود بیشتر، روشهای زیست فناوری و ژنتیکی برای اصلاح و ارتقای ظرفیتهای زیستشناختی در جهت تولید اقلام زیستی، سیستمهای تولیدی رقابتی برای کشاورزی چندکارکردی، توسعه محصولات و فناوریها برای بهره برنامه موضوعی\زیربرنامه موضوعی\مسیرهای کلیدی تحقیقات پیشنهاد شده مرتبط با کشاورزی و محیط زیست کیفیت زندگی\سلامت انسان کیفیت و ایمنی تغذیه جامعه\-تشخیص درمان و پیشگیری از بیماریهای حیوانات اهلی،عفونتهای گوارشی و بیماریهای مشترک انسان و دام.