چکیده:
تاریخ بهخودیخود پیوسته و فاقد اجزاست؛ ذهن ما برای شناسایی تاریخ ، آن را به دورههایی تقطیع میکند . دورهبندی عموما بر سه نوع است: گاهشمارانه ، تکاملی ، ماهوی . دورهبندی تاریخ در نزد متألهان بنیادی دینی و کیهانشناسانه داشت . دورهبندی غیردینی تاریخ ، با اندکسابقهای در روم باستان ، از زمان رنسانس آغاز شد و اصطلاح «دوره» یا «سده» ، به معنای امروزیاش ، سابقهای کهنتر از قرن هجدهم ندارد . بنا بر این ، بخش کردن تاریخ به سدهها از محصولات متأخر دانش «مدرن» است ....
خلاصه ماشینی:
"بررسی برخی از عوامل قابل اندازهگیری راستای بستر رودخانه،همچون پهنای بستر جریان آب در طول فصلهای پرآب و یا کمآب سال،میزان آب جاری،سرعت جریان اثرات شیمیایی و میزان حلال بودن آب رودخانه، پهنای لایههای سنگی و میزان چسبندگی ذرات و استحکام ساختار ملکولی سنگ بستر[و]همچنین لایههای خاکی و میزان مقاومت آنها،سالیابی عناصر برجا مانده در بستر رود و بررسی و بازشناسی موقعیت تپههای باستانی پیرامون حوزهء آبگیری بند و سالیابی دورههای رونق و گسترش آبادیهای شناخته شده و بسیاری دیگر از تحقیقات علمی زمینشناسی،آبشناسی،و گیاهشناسی، مقدمات پندار یا پندارهای درست یا درستتر را از سیمای گذشتهء این پدیده و زمان پیدایش و میزان عمر و بسیاری از مشخصات رودخانه را فراهم خواهد آورد.
9 از گفتهء ابن بلخی میتوان به وجود شهر کوار در زمان او اطمینان یافت و با نام پیشین رودخانه،با ترکیب ثکان،سکان یا شکان آشنا گردید؛و هرچند که ابن بلخی به وجود بند اشارهای مستقیم ندارد؛وصف او از میوههای به غایت نیکو و درختستانها و سرسبزی و نخجیرگاهها و همچنین با وجود جامع و منبر،شهری پر رونق را وصف میکند،که ظاهرا امکان این همه سرسبزی و رونق با وجود بند بهمن فراهم بوده است.
به همین ترتیب،صورتهای دیگری از ساختمان بند را میتوان در دورههای تاریخی گمان کرد که اگر مستندات آن یافت شود،شاید بتوان به ترکیب سیمای آن دورههای کهن نزدیک شد؛کما اینکه دهانهء نهر اعظم و حتی بستر و مسیر جدید این نهر،که طی بیست سال گذشته با بتن و طرحی جدید بازسازی شده،خود جایگزین نهر قدیم و نهر حادث است که گزارش و نقشهء آن در یکصد سال پیش تهیه شده و در دست است؛و از نام نهر قدیم و نام نهر حادث چنین برمیآید که نهر قدیم پیش از نهر حادث برپا بوده است."