چکیده:
در این پژوهش سه حوضه رود ناورود، قلعه رودخان و پلرود در استان گیلان انتخاب و سعی شده تا با استفاده از روش آمار رتبه ای «من- کندال» نوع و زمان تغییرات رژیم آبدهی نسبت به رژیم بارندگی آنها مشخص گردد. دادههای بارش و جریان آبدهی در طول دوره 38 ساله 1345-1382 مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان میدهد که سری دادههای آبدهی و بارندگی دستخوش تغییرات از نوع تغییرات ناگهانی و روند بوده است. بررسی دنباله های«U(ti)» بارش و جریان نشان میدهد که این دو متغیر در اوایل دوره ارتباط نزدیکتری نسبت به هم داشته اما در اواخر دوره از هم فاصله گرفتهاند. این حالت نشانگر روند کاهشی تغییرات عامل آبدهی نسبت به بارندگی در تمام فصول و ایستگاهها میباشد. از طرف دیگر، ارتباط آنها در همه فصلهای سال یکسان نیست، به طوری که فصل پاییز با بالاترین و فصل زمستان با کمترین ارتباط و وابستگی مشخص میشود. بین حوضهی رودها نیز از نظر ارتباط میان رژیم آبدهی و رژیم بارندگی تفاوت وجود دارد. به طوری که نمودارهای همزمانی در دو حوضه قلعه رودخان و پلرود ارتباط بالاتری را نسبت به حوضه ناورود بویژه در اواسط دوره نشان میدهد. در مجموع با بررسی نمودارهای تهیه شده مشخص میشود که روند تغییرات دو عامل آبدهی و بارندگی ایستگاهها در طول دوره آماری بسیار همانند و مشابه بوده که نشانگر وابستگی بالای تغییرات رژیم آبدهی نسبت به رژیم متغیر بارندگی است و نقش رژیم بارندگی را به عنوان یکی از مهمترین عوامل در نوسانات و تغییرات رژیم آبدهی رودهای استان گیلان اثبات میکند.
خلاصه ماشینی:
"جدول (1) محاسبه آماره کندال (() میانگین فصلی و سالانه ایستگاه ها پارامتر پاییز زمستان بهار تابستان سالانه بارندگی خرجگیل ناورود 01/0- 0 12/0 21/0 26/0 آبدهی خرجگیل ناورود 02/0 02/0- 06/0 07/0- 05/0- بارندگی قلعه رودخان 05/0 2/0- 04/0- 01/0 05/0- آبدهی قلعه رودخان 13/0 43/0- 28/0- 19/0- 36/0- بارندگی درازلات 16/0 02/0 05/0- 07/0 18/0 آبدهی درازلات 0 05/0- 35/0- 17/0- 12/0- از طرفی آزمون گرافیکی «من-کندال» جهت تعیین زمان دقیق و نوع تغییر و چگونگی روند در طول دوره آماری بسیار مناسب به نظر می رسد که حد بحرانی در نمودارهای آن با سطح احتمال 95% برابر با 96/1بوده که هرگاه دنباله U(ti)بالاتر از حد 96/1 قرار گیرد به معنای وجود روند ± است اما قطع دو دنباله U(ti) و U(t'i) در داخل محدوده 96/1نمودار، گویای زمان آغاز تغییر ناگهانی است و نیز جهت تحلیل روابط متغیرها در زمان و مکان واحد، نمودارهای همزمانی از عوامل بارندگی و آبدهی تهیه گردید که میتوان بر اساس آنها به تحلیل تغییرات در قالب منطقهای پرداخت.
فصل پاییز: با توجه به نمودار(1) دنبالههای متغیرهای بارندگی و آبدهی ایستگاه خرجگیل ناورود تا سال 1350 روند منفی به مقدار 2 دنبال مینمایند علاوه بر آن از ابتدا تا انتهای دوره چندین بار همدیگر را قطع مینمایند که بیانگر تغییرات احتمالی در سریهای زمانی آنها میباشد.
اما با توجه به نمودار (7) در حوضه قلعه رودخان تا انتهای دوره آماری در دنباله عامل آبدهی روند منفی به مقدار 4 و در متغیر بارندگی به مقدار 2- مشاهده میشود و نمودار (8) حوضه پلرود بیانگر این است که بارندگی این ایستگاه روند مثبت به مقدار 2 تا سال 1353 و پارامتر آبدهی روند منفی به مقدار 2 تا سال 1358را طی مینماید."