چکیده:
«آزای تپه» و به قول برخی «دسته تپه» نام محلی تپهای کوچک و منفرد است که در شهرستان جلفا در شمالغرب ایران واقع شده است. در دامنه جنوبی این تپه مورچههای خرمن علاوه از تأثیر پذیری از شرایط پدوژئومورفیکی دامنه در جایگزینی لانههایشان، مهمترین نقش را در موزائیک بندی چهره ظاهری دامنه دارند. در این پژوهش فرض بر این است که بین مورچهها و لانههای آنها و شرایط ژئومورفولوژی دامنه رابطه بیوژئومورفولوژیکی برقرار است. لذا تبیین این رابطه مهمترین هدف این پژوهش میباشد. برای نیل به این هدف، علاوه بر لحاظ روشهای تحقیق بیوژئومورفولوژی، شاخصهای پدوژئومورفولوژی دامنه و ویژگیهای لانههای مورچههای خرمن نیز تحلیل شده است. بر اساس نتایج این پژوهش، 1)حداکثر زیست توده مورچههای خرمن در محل برخورد دو واحد ژئومورفولوژیکی یعنی دامنه و مخروط افکنه، اتفاق افتاده است، 2) از میان فرایندهای بیوژئومورفولوژی شاهد حاکمیت دو فرایند فرسایش زیستی و شکل زایی زیستی بر روی سطح دامنه مورد مطالعه هستیم که نیازمند ورود فرایندهای دیگری مثل تثبیت زیستی و حفاظت زیستی است، و 3) روابط بیوژئومورفولوژی دامنه نشان میدهد که برخی از شاخصهای رفتاری مورچهها و ویژگیهای لانههای آنها میتواند نشانگر وضعیت دینامیک پدوژئومورفیکی دامنه باشد. همچنین بررسی این روابط نشانگر تأثیر پذیری نحوه جایگزینی لانهها از وضعیت بالا است.
خلاصه ماشینی:
", 2004: 802 6-sanders and Gordon, 2004:632 7-Sanders and Gordon, 2004:636 بحث الف) جایگزینی لانه مورچه های خرمن به عنوان شاخصی از شرایط محیطی دامنه تحلیلهای مکانی پراکنش لانههای مورچه خرمن در دامنه جنوبی «آزای تپه» نشان میدهد که این مورچهها لانههای خود را در حد فاصل دو واحد ژئومورفولوژیکی مجاور یعنی دامنههای پرتگاهی بالادست دامنه و مخروط افکنه پرسیان، ساختهاند جایی که دارای ویژگیهای زیر نیز هست: 1- ضخامت خاک در آن به حدی است که افق C در عمق بیش از یک متر قرار دارد.
پراکنش لانههای دایر و متروکه از نظر قطر سطح لانهها نتیجه گیری بر خلاف نتایج مطالعات دیگر انجام یافته در سایر مناطق دنیا که بر اساس آن حداکثر زیست توده 1 مورچههای خرمن در محل برخورد اجتماعات گونههای مختلف گیاهی دیده میشود، 2 در محل مورد مطالعه این حداکثر در محل برخورد دو واحد ژئومورفولوژیکی یعنی دامنه و مخروط افکنه اتفاق افتاده است.
روابط بین شرایط محیطی و جوامع مورچهای در ایجاد چشم اندار ژئومورفولوژیک با توجه به وجود این گونه روابط، استقرار لانه مورچههای خرمن در دامنه «آزای تپه» گواه بر حاکمیت شرایط پایداری در بالادست دامنه، وجود شرایط زهکشی خوب و استحکام ساختمان خاک است.
G. (2003), "The functional significance of cemented nest caps of the harvester ant, Pogonomyrmex maricopa", Journal of Arid Environments, 53:281-284."