چکیده:
این مقاله بر آن است تا مبنای حقوق را از دیدگاه ایمانوئل کانت،مورد بررسی قرار دهد.از این رو،ابتدا تعریفی از حقوق،مبنا و مبنای حقوق ارایه شده است.سپس مکتبهای مهم در حوزه مبنای حقوق ذکر گردیده است تا جایگاه نظر کانت در این حوزهها مشخص گردد.این مکتبها عبارتاند از:1- مکتب آرمانی 2-مکتب تاریخی و تکاملی 3-مکتب سودپرستی 4-مکتب تحققی و تحلیلی 5-مکتب جامعهشناسی و واقعگرایی حقوقی.دیدگاه کانت متعلق به مکتب آرمانی است که در آن،عدالت به عنوان مبنای حقوق در نظر گرفته شده است و میتوان فلسفه حقوق کانت را از فلسفه عدالت نامید.در این مقاله همچنین این نکته اثبات شده است که نظر کانت در مبنای حقوق برگرفته از نظریات اخلاقی او است،که البته این نظریات نیز مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"در فلسفه حقوق در مورد مبنای حقوق،از پنج مکتب برجسته حقوقی بحث شده است: 1-مکتب آرمانی:پیروان این مکتب،عدالت را به عنوان مبنای حقوق در نظر گرفته و معتقداند قانونگذار باید از قواعد عدالت پیروی کند و پیروان قانون نیز در صورتی ناگزیر از اجرای آن هستند که دستورهای حکومت را عادلانه بیابند.
به نظر او حقوق تحققی عبارت است از حکم یا فرمانی که به عنوان قاعده از طرف قدرت سیاسی عالی بر دیگران تحمیل میشود و همراه با ضمانت اجرایی معین و مادی است،در حالی که اخلاق تحققی،مجموعه قواعدی است که در افکار عمومی یا از سوی برخی مقامهای غیرسیاسی برای پیروان آن مقرر میشود،نفوذ (1) Bentham قواعد حقوقی متکی بر نیروی سیاسی است و جزء قواعد اخلاقی ناشی از اعتقاد و رسوم است(پترسون1،1953،ص 87 و کاتوزیان،1377،ص 383).
همانطور که مشاهده میشود دیدگاه او در مورد حقوق یا مجازات برگرفته از نظرهای اخلاقی او است که عبارتاند از: 1-خوبی و بدی اعمال فی نفسه است نه با توجه به غایات و نتایج آنها و نیز مجازات به خاطر خود عمل است نه چیز دیگر؛ (1) Caygill 2-ما باید چنان رفتار کنیم که انسانیت را غایت قرار دهیم نه وسیله؛ 3-این مفهوم خیر و خوبی است که از قانون اخلاقی اخذ میشود و نه برعکس (کانت،1952،ص 317)."