چکیده:
در طی سالهایی پس از پایان جنگ سرد و به موازات شکلگیری رویهای جدید از کاربرد زور تحت عنوان مداخله بشردوستانه،تلاشهای نظری متفاوت برای درک پیدایی این مداخلات صورت گرفته است.نظریهپردازان با استفاده از نظریات سازهانگاری،جهان وطنگرایی،مکتب انگلیسی و واقعگرایی تلاش کردهاند تا به تبیین این پدیده بپردازند.در این مقاله سعی شده است ضمن مرور مختصر در سابقه این مداخلات،تعاریف و رویکردهای نظری متفاوت در مورد علل پیدایی آن،از دو منظر نظری و تجربی نگرش واقعگرایانه به مداخلات بشردوستانه مورد بررسی قرار گیرد.به لحاظ نظری این بحث مطرح میشود که مداخلات بشردوستانه به عنوان کاربرد زور برای تحقق اهداف انسانی،تا چه میزان با درک واقعگرایانه از نظام بین الملل همساز است.به لحاظ تجری نیز این امر مورد بررسی قرار میگیرد که منافع ملی دولتهای مداخلهکننده تا چه حد در مداخلاتی که انجام شدهاند،نقش داشته است و تا چه میزان دولتها تحت تأثیر عواملی غیر از منافع ملی در تعریف واقعگرایانه،وادار به انجام مداخله بشردوستانه شدهاند.
خلاصه ماشینی:
"منافع ملی و مداخلات بشردوستانه:بررسی نظری و تجربی احمد جوانشیری* استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد (تاریخ دریافت:15/11/85-تاریخ تصویب:14/12/85)چکیده: در طی سالهایی پس از پایان جنگ سرد و به موازات شکلگیری رویهای جدید از کاربرد زور تحت عنوان مداخله بشردوستانه،تلاشهای نظری متفاوت برای درک پیدایی این مداخلات صورت گرفته است.
در طی سالهای دهه 1990،شورای امنیت با پیوند میان نقضهای شدید حقوق بشری،بحرانهای انسانی و جنگهای داخلی با مقوله"تهدید علیه صلح"،مجوز انجام اقدامات نظامی برای مقابله با وضعیتهای نقض شدید،گسترده و نظام یافته حقوق بشری را به دولتها و سازمانهای بین المللی داد.
این امر از یکسو خود به فهم عوامل مؤثر در پیدایی این شکل از کاربرد زور به عنوان یکی از ابعاد تحولی سیاست بین المللی معاصر کمک میکند و از سوی دیگر میتواند آزمونی مناسب برای محک فرضیات واقعگرایانه در شرایطی باشد که واقعگرایی مورد انتقادات بسیار قرار گرفته است.
سئوال اصلی مقاله حاضر این است که واقعگرایی به عنوان نظریه مسلط روابط بین الملل چگونه به مداخله بشردوستانه مینگرد؟آیا با حفظ نگرش واقعگرایانه به منافع ملی کماکان میتوان از مداخلات بشردوستانه سخن گفت؟آیا سازگاری منطقی بین دو مفهوم منافع ملی از منظر واقعگرایی و تعریف متعارف مداخله بشردوستانه وجود دارد؟آیا بررسی مداخلات بشردوستانه پس از جنگ سرد مؤید این دیدگاه میباشد که دولتها تحت تأثیر منافع ملی خود مبادرت به مداخله بشردوستانه کردهاند؟ در ادامه با ارایه رویکرد واقعگرایانه در مورد نظام بین الملل،منافع ملی،مداخله و عومل مؤثر بر رفتار دولتها،درصدد خواهیم بود تا نگرش کلی واقعگرایی نسبت به مداخله بشردوستانه را درک کنیم."