چکیده:
<P>این بخش پایانی از تحقیق در سنت متنی نظام التواریخ قاضی بیضاوی،فهرستی اولیه از بیش از هفتاد نسخه عرضه نموده و بدنبال یافتن نسخه اصلاح شده دومی از اثر است که توسط خود بیضاوی در سال 694 هـ.ق.1295/ م.در آغاز دوران حکومت غازان خان نوشته شده است.متن فارسی این دنباله که برمبنای دو نسخه متقدم،یکی در قاهره(به تاریخ 712 هـ.ق.1312/ م.)و دیگری در مانیسا(به تاریخ 714 هـ.ق.1314/ م.)و به همراه ترجمهای به زبان انگلیسی عرضه شده توجه را به ارزش آن به عنوان منبع کمکی برای تاریخ ایلخانی متقدم در ایران جلب مینماید.</P>
خلاصه ماشینی:
"در واقع توجه دقیقتر به این نسخه و به ویژه انجامه آن(نگاه کنید به شکل 1) -که در گذشته به این عنوان که نه تاریخ و نه نام کاتب را دارد مورد بیاعتنایی قرار گرفته بود-نشان میدهد که باید حقیقتا در زمان حیات بیضاوی نوشته شده باشد.
من درباره این روایت در جای دیگر14به اختصار بحث کردهام اما اکنون نظر بیان شده در آنجا را که متن سفینه متقدمترین مدرک شناخته شده برای نخستین نسخه اصلاح شده نظام التواریخ است مورد بازبینی قرار میدهم.
49امکان دارد که واقعا این تاریخی باشد که توسط بیضاوی به دست داده شده اما در متنی که برای نسخه قاهره استفاده شده و روی هم رفته در گزارش خود از آبش خلاصه است یافت نمیشود.
تاریخ سلجوقیان در روایت A با این ملاحظه پایان مییابد که اگرچه سلطنت آنان بر ایران خاتمه یافت اما سلطنت روم را حفظ نمودهاند؛50این از نظر حکومت غازان خان به زحمت قابل دفاع است و به زحمت میتوانسته پذیرفته شود(برخی از دیگر دنبالههای متاخر که در زیر درباره آنها بحث شده خیلی به اختصار به وضعیت آناتولی پرداختهاند).
از سوی دیگر با گزارشی از دوران حکومتها از احمد(تگودار)تا غازان خان ادامه مییابد که بسیار به نسخه قاهره نزدیک است و عباراتی اضافه و مطالب خواندنی را ارائه میدهد که در نسخههای متاخر نسخههای اصلاح شده گروه B نیز یافت میشود(نگاه کنید به ضمیمه 3).
یعنی اینکه پژوهش تاریخ نگارانه نظام التواریخ بیضاوی و نسخ باقی مانده از این متن میتواند فارغ از مفید بودن یا مفید نبودن این اثر به عنوان منبعی برای اطلاعات تاریخی درباره مغولان یا هر دوران دیگری،نتایج مفیدی به دست دهد."