چکیده:
اقدامات تأمینی و تربیتی عبارتند از یک رشته وسایل دفاع اجتماعی که به حکم قانون،توسط قاضی و بر اثر وقوع جرم،متناسب با وضع مزاجی،استعداد،منش و سوابق فرد خاطی و خطرناک به کار برده میشود تا وی بهبود یافته و با اجتماع سازگار گردد و دست به ارتکاب جرم نزند.
به عبارتی اقدامات تأمینی و تربیتی واکنشی است مبنی بر حمایت پیشگیرانه و نیز به وسایل و تدابیری اطلاق میشود که در مورد افراد خطرناک مورد استفاده قرار میگیرد.
در مورد ماهیت آن میتوان گفت اقدامات تأمینی و تربیتی به عنوان ابزار مهم و مؤثر نظام کیفری،در عین اینکه واجد صفات قضایی است اما گاهی به عنوان یک عامل پیشگیری از جرم به کار برده میشود.
با بررسی موضوعات مورد بحث در اقدامات تأمینی و تربیتی و تطبیق آن با فقه و حقوق میتوان به این نتیجه رسید که،آنچه حقوق دانان و جرم شناسان در باب اهداف عمده اقدامات تأمینی و تربیتی بیان میکنند، اگرچه با اصلاح و تربیتی که مطلوب قرآن و سنت است عینا تطبیق نمیکند اما خارج از اهداف آن هم نیست و در واقع قسمتی از منویات اسلام بدین طریق بیان شده است.در این مقاله سعی بر آن است که ماهیت اقدامات تأمینی و تربیتی با رویکرد فقهی و حقوقی مورد بررسی قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
"». ولی عدهای دیگر،اقدامات تأمینی پیش از وقوع جرم را تحت شرایطی خاص جایز میدانند،از جمله آیه الله خامنهای فرمودهاند:«پیشگیری از وقوع جرم به خصوص[تحت عنوان فقهی خاص]مطرح نشده است ولی در موارد لزوم،بستگی به نظر حاکم شرع با مراعات حدود آن دارد،و الله العالم»آیه الله فاضل لنکرانی اینگونه پاسخ دادهاند:«اصولا مسئله نهی از منکر که یکی از فرایض مهمه اسلام است و حتی به عنوان ستون برای واجبات دیگر معرفی شده در همین رابطه است زیرا دیگر بعد از تحقق جرم و ارتکاب عمل نامشروع،جایی برای نهی از منکر و زجر(منع)باقی نمیماند،کسی که مثلا شرب خمر انجام داد و یا خدای ناکرده زنا کرد،پس از وقوع عمل،وی را از چه چیزی نهی میکنند؟ و آیا نهی میتواند تأثیری در ما وقع داشته باشد و انقلاب محال را به وجود آورد؟ملاحظه میشود که ایشان ضمن تجویز اصل اقدامات تأمینی پیش از وقوع جرم،مبنای فقهی آن را هم،احکام مربوط به «نهی از منکر»دانستهاند،و ضمانت اجراهایی،همچون جریمه مالی و زندان و سایر کیفرها را نیز در این رابطه مورد توجه قرار دادهاند،منتهی هم نامبرده و هم آیه الله خامنهای،تشخیص امر را به عهده حاکم شرع محول کردهاند."