چکیده:
کمتوجهی به نگرش فضایی در سطح ناحیهای و محلی با توجه به شرایط و منابع و نادیده گرفتن نظامهای شهری و روستایی در یک کلیت یکپارچه،سبب نابسامانی در عرصههای فضایی شده است.این نابسامانی را در توزیع جمعیت،فعالیتها،خدمات،و کارکردها در سطوح مختلف نظام سکونتگاهی،به شکل عام،و بهرهمندی نامناسب مراکز جمعیتی بویژه سکونتگاههای کوچک و کمجمعیت،به شکل خاص،از خدمات و تسهیلات و منابع مختلف مستقر در مراکز جمعیتی و خدماتی بالاتر بخصوص شهری میتوان دید.بدینترتیب ایجاد یک سلسلهمراتب سکونتگاهی مطلوب با ساختار فضایی مناسب میتواند توزیع بهینه امکانات لازم را در نقاط روستایی بویژه مراکز روستایی و خدماترسانی که از نظر هزینه و سرمایهگذاری مقرونبهصرفه باشد از طریق شهرهای کوچک و میانی پوشش دهد.یوفرد اعتقاد دارد از طریق برنامهریزی فضایی،این پوشش خدماتی و تسهیلاتی از طریق شهرهای کوچک و میانی میتواند ساختار فضایی مطلوب و سلسلهمراتب سکونتگاهی مطلوب را فراهم سازد و این مقاله در صدد بررسی این دیدگاه است و آن را در یکی از مناطق ایران به آزمون میگذارد.
خلاصه ماشینی:
"جدول 9 نوع مراجعات خدماتی و مقاصد مراجعات دهستان ریگستان24 (به تصویر صفحه مراجعه شود) با توجه به استنادات فرض اول و بررسی انجام گرفته میتوان نتیجهگیری کرد که هرچه سکونتگاههای روستایی به شهر نزدیکتر باشند و بتوانند از خدمات و امکانات شهری استفاده بکنند میزان مهاجرت از آنها کمتر است.
علاوه بر این،بررسیهای میدانی نشان میدهد که عدم توزیع کارکردهای مختلف در میان سکونتگاهها باعث بینظمی در سلسلهمراتب خدماتی شده که این امر بهویژه در دهستان سفلی قابل مشاهده است؛به طوری که میزان خدمات بین روستاها و مرکز دهستانن در یک ردیف قرار گرفته و به هم نزدیک است.
با توجه به نکات گفته شده میتوان چنین نتیجهگیری کرد که علی رغم اثبات فرضیههای مطرح شده امکانات شهری و خدماتی به عنوان مرکز منظومه پیشنهادی و مرکز بخش ناحیه مورد مطالعه ضعیف بوده و نتوانسته است باعث جذب سکونتگاههای روستایی در اکثر موارد باشد.
با توجه به اصول و راهکارهای یوفرد و مطالعات میدانی انجام شده در ناحیه مورد مطالعه،برای سلسلهمراتب خدماتی و سازماندهی فضایی ناحیه و به منظور استفاده مطلوب از خدمات و امکانات و تسهیلات شهری،نظام سلسلهمراتب خدماتی بخش زواره-با استفاده از روشهای جمعیت به عنوان شاخص مرکزیت و سطحبندی سکونتگاههای روستایی از مدل گاتمن با توجه به نقاط قوت و ضعف هریک از عملکردهای سکونتگاهی-پیشنهاد میشود: سطحبندی پیشنهادی با توجه به مشکلات ساختاری موجود در نظام خدماترسانی میان سکونتگاهها و برطرف کردن این مشکل سطحبندی پیشنهادی دارای یک منظومه اصلی یک مرکز منظومه و دو مرکز حمایتی است."