چکیده:
یکی از سؤالات اساسی پیش روی تئوریهای اقتصادی این است که آیا امکان دارد شکاف درآمدی میان کشورهای غنی و فقیر کاهش یابد؟این سؤال در ارتباط با یکی از قدیمیترین جنجالبرانگیزترین موضوعات در اقتصاد یعنی فرضیه همگرایی درآمدی میباشد.این موضوع توسط مدلهای رشد اقتصادی و همچنین قضیه برابر شدن قیمت عامل( FPE ) پیشبینی شده است.مدل رشد نئوکلاسیک در چارچوب فروض استاندارد خود به ویژه بازده نزولی سرمایه،پیشبینی میکند که کشورهای کمتر توسعه یافته با نرخ سریعتری رشد کرده و قادرند شکاف درآمدی میان خود و کشورهای توسعهیافته را کاهش دهند.همچنین براساس قضیه برابر شدن قیمت عامل،تجارت آزاد موجب برابر شدن قیمت عامل و در نتیجه موجب برابری درآمد سرانه میگردد.به علاوه در چارچوب مدلهای رشد درونزا،تجارت میتواند با افزایش انتقال و نشر تکنولوژی و ارتقای نوآوری موجب تسریع رشد گردد.
مطالعات معدودی درباره نقش تجارت بین الملل در همگرایی درآمدی صورت گرفته است.براساس برخی از مطالعات، کشورهای با درآمد پایینتر بیش از کشورهای دارای درآمد بالاتر از تجارت سود میبرند.بنابراین تجارت آزاد موجب همگرایی درآمدی میشود و براساس مطالعات دیگر،تجارت آزاد شکاف درآمدی میان کشورهای ثروتمند و فقیر را افزایش میدهد.در مجموع،نتیجه قطعی درباره اثر تئوریک و تجربی درجه باز بودن تجاری بر همگرایی درآمدی بدست نیامده است. مقاله حاضر با بکارگیری مدل همگرایی-رشد و با استفاده از تکنیک قدرتمند پانل،اثر درجه باز بودن تجارت روی سرعت همگرایی درآمدی کشورهای عضو دیهشت را طی دوره زمانی(2004-1975)بررسی میکند.نتایج تحقیق نشانگر اثر مثبت و معنیدار درجه باز بودن تجارت روی سرعت همگرایی میان کشورهای گروه دیهشت میباشد.بر اساس نتایج مقاله حاضر به نظر میرسد کشورهای دیهشت میتوانند با توسعه تجارت متقابل،شکاف درآمدی میان خودشان را کاهش دهند.همچنین براساس نتایج مقاله حاضر،سرمایه انسانی و فیزیکی اثر مثبت و معنادار بر رشد اقتصادی کشورهای مورد بررسی دارد.
خلاصه ماشینی:
"اثر درجه باز بودن تجارت بر سرعت همگرایی درآمد سرانه:شواهدی از گروه دیهشتسعید راسخی1 استادیار دانشگاه مازندران امید رنجبر2 کارشناس ارشد اقتصاد تاریخ دریافت:08/02/87 تاریخ تأیید:23/01/88چکیده یکی از سؤالات اساسی پیش روی تئوریهای اقتصادی این است که آیا امکان دارد شکاف درآمدی میان کشورهای غنی و فقیر کاهش یابد؟این سؤال در ارتباط با یکی از قدیمیترین جنجالبرانگیزترین موضوعات در اقتصاد یعنی فرضیه همگرایی درآمدی میباشد.
با توجه اینکه اثر تئوریک و تجربی درجه باز بودن تجاری روی همگرایی درآمدی کاملا (1)- Sun Saharan (2)- Income convergence hypotheesis (3)- Abramovitz and David (4)- Solow and Swan (5)-در این رابطه فرض میشود همه اقتصادها دارای تکنولوژی یکسان هستند بهعبارتدیگر،این مدل یک تابع تولید بین المللی مشترک را برای همه کشورها در نظر میگیرد ولی موجودی آنها از عوامل تولید،در آغاز متفاوت میباشد.
3منکیو، رومر و ویل4(1992)با لحاظ نمودن سرمایه انسانی در مدل سولو-سوان،معادله درآمد سرانه در وضعیت سکون یا پایدار5را به شکل زیر بدست آوردند:6 (1)(به تصویر صفحه مراجعه شود) (1)- Economic Integration (2)- Developing8(D8) (3)-به رغم این موضوع،در تحقیقات تجربی رابطه بین تجارت آزاد و رشد اقتصادی براساس مدل رشد سولو-سوان بررسی شده است.
بهعبارتدیگر،اگرچه مدل سرلو-سوان برای اقتصاد بسته ارائه شده است ولی زمانی پیشبینی همگرایی در این مدل قابل توجیه میباشد که امکان تجارت آزاد و انتقال سرمایه در میان کشورها وجود داشته باشد( Slaughter,1997:194 )،در این چاچوب، میتوان سه دیدگاه را در مورد رابطه فرضیه همگرایی و تجارت آزدا مطرح نمود: دیدگاه اول،مربوط به سرمایهگذاری مستقیم خارجی( FDI )5میباشد."