چکیده:
برخی از محققان براین باورند که در گویش مازندرانی ساخت ماضی نقلی(حال کامل)وجود ندارد و گویشوران از ساخت گذشتهء ساده به جای آن استفاده میکنند.لیکن شواهد نشان میدهند که ماضی نقلی در این گویش به دو شیوه،با بهرهگیری از جایگاه تکیهء اولیه و قید،ساخته میشود.اگر تکیهء اولیه برروی پیشوند فعلی باشد،ساخت گذشتهء ساده و، چنانچه تکیهء اولیه برروی هجای اول فعل قرار گیرد،ساخت گذشتهء کامل یا ماضی نقلی خواهد بود.در صورت استفاده از برخی قیود،از قبیل«همین دسا»(چند لحظه پیش)، همین حالا،در جمله،حضور تکیهء اولیه برهجای اول فعل ضرورتی نمییابد.علاوه براین، جایگاه تکیهء اولیه در صورتهای صرفی فعل«توانستن»در گویش مازندارنی نیز نقش نحوی دارد،یعنی گویشوران برای بیان جملههای«میتوانم»و«نمیتوانم»از تغییر جایگاه تکیهء اولیه بهره میگیرد.اگر تکیهء اولیه برروی پیشوند فعلی /bae-/ قرار گیرد،جمله و فعل منفی خواهد بود و،اگر تکیهء اولیه برروی هجای اول فعل قرار گیرد،فعل و جمله مثبت خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"اگر چه برخی از محققان براین باورند که در گویش مازندرانی زمان حال کامل وجود ندارد(نجف زاده 8631: 07؛شکری 4731:121)و گویشوران برای بیان مفهوم ماضی نقلی از ساخت زمان گذشتهء ساده،یعنی«مادهء ماضی+شناسههای صرفی»مانند bu?rd-(ŞùĞ öâùéáó ö¢è¿ áþù¿Â öÄ)m(ŞùĞ öâùéáó ö¢è¿ áþù¿Â öÄ) (رفتم)،استفاده میکنند.
شواهد فوق نشان میدهند که تکیهء اولیه نقش نحوی در گویش مازندرانی ایفا مینماید و،اگر تکیهء اولیه برروی پیشوند فعلی باشد،فعل دارای ساخت و معنای گذشتهء ساده(ماضی)است اما،اگر جایگاه تکیه تغییر نماید و برروی هجای اول فعل قرار گیرد،جمله یا فعل جمله دارای ساخت و معنای ماضی نقلی میگردد.
اما در گویش مازندرانی افعال بسیاری وجود دارند که پیشوندهای فعلی خود را از دورهء فارسی میانه تا کنون حفظ کردهاند؛از آن جمله میتوان به پیشوند فعلی /bae-/ در فعل /bae-tunn(ŞùĞ öâùéáó ö¢è¿ áþù¿Â öÄ)ss(ŞùĞ öâùéáó ö¢è¿ áþù¿Â öÄ)n/ (توانستن)اشاره نمود.
(آقا گل زاده 4991:27) در نزد گویشوران مناطق فیروزکوه،نکا و بهشهر،تکیهء اولیه و تغییر جایگاه آن چندان نقشی در ساخت مثبت یا منفی جمله ندارد بلکه این گویشوران با تغییر واکهء موجود در پیشوند فعلی یعنی /bae-/ به /b(ŞùĞ öâùéáó ö¢è¿ áþù¿Â öÄ)-/ به ساخت جملات مثبت و منفی با فعل«توانستن» /bae-tunn(ŞùĞ öâùéáó ö¢è¿ áþù¿Â öÄ)ss(ŞùĞ öâùéáó ö¢è¿ áþù¿Â öÄ)n/ مبادرت میورزند،یعنی هر گاه پیشوند فعلی /bae-/ به کار برود،جمله و فعل منفی است bae-tumb(ŞùĞ öâùéáó ö¢è¿ áþù¿Â öÄ) نمیتوانم)؛البته آنها مجازند که از عامل تکیه برروی /bae-/ استفاده کنند.
دوم آنکه گویش مازندرانی با استفاده از برخی قیود،که معمولا دلالت برزمان کوتاه قبل از زمان صحبت کردن(حال)دارند،ازقبیل«همین الان»،«تازه»،«همین دسا (همین چند لحظه پیش)»استفاده مینماید تا ساخت ماضی نقلی بسازد و این ساخت را از گذشتهء ساده ممیز نماید."