چکیده:
این مقاله بررسی وضعیت کلی وقف در دوران پس از انقلاب است که از طریق بررسی مؤسسات رسمی اوقافی به ویژه سازمان اوقاف،صورت گرفته و نیز به آسیبشناسی نهاد وقف و ارائهء راهکار برای تقویت آن پرداخته است.نویسنده با اشارهای مختصر به وضعیت وقف در دوران پهلوی،به بررسی آن در دورهء جمهوری اسلامی میپردازد.وی تحولات وقف را در قالب چهار دوران اوائل انقلاب و جنگ،دوران سازندگی،دوران اصلاحات و دوران اصولگرایی تقسیمبندی میکند.مؤلف نخست تاریخچهء سازمان اوقاف را از نخستین روزها که تحت نظر وزارت اوقاف و صنایع مستظرفه بوده،تا زمانی که ساختار آن در قالب شورای عالی وقف شکل میگیرد و نهایتا در جمهوری اسلامی که تجدید ساختار میشود بیان میکند.در ادامه تلاشخای جدید برای فعالسازی سازمان اوقاف را در نه بند توضیح میدهد.همچنین تلاشهای حقوقی برای کارآمدتر کردن وقف را که باز در نه بند صورت گرفته،بیان میکند.بخش بعدی مقاله بیان سیاستهای کلان سازمان اوقاف است که شامل تأسیس مؤسسهء صندوق عمران موقوفات، مردمیسازی وقف،تأسیس شرکتهای اقتصادی و مکانیزه کردن سازمان اوقاف است.بخش پایانی مقاله نیز ارائهء سرفصلهای خدمات وقفی است که در ده بند تدوین شده است.
خلاصه ماشینی:
"در تاریخ چهارم اردیبهشتماه 8531 در شورای انقلاب قانونی به تصویب رسید که در مادهء یک این قانون به صراحت آمده است: به منظور جلوگیری از هرگونه تضییع حق در موقوفات کشور و تنظیم اسناد و قرارداد اجاره و تعیین اجارهبهای عادلانهء املاک استیجاری و متصرفی موقوفات،از این تاریخ کلیهء اسناد و قراردادهای اعم از عادی و رسمی منعقده بین اوقاف و مستأجرین در موقوفات عامه؛نظیر املاک مزروعی و باغات و اراضی و مستغلات و مستحدثات شهری و روستایی فسخ،و به این قبیل مستأجرین و سایر اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی که با هر نحوی از انحا در حال حاضر املاک موقوفه را متصرف میباشند اخطار میشود که در ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این لایحه،جهت روشن نمودن وضع املاک استیجاری و متصرفی خود و تأدیهء اجارهبهای گذشته و تنظیم اسناد اجارهء جدید به نرخ عادلهء روز،به ادارهء اوقاف محل ملک مراجعه نمایند.
مسلما موقوفاتی هم بوده و هست که به دلایل مختلف تخریب گردیده و محلی نیز برای تعمیر مجدد آنها در دست مباشران امر وقف نیست؛به منظور رفع این نقیصه و آباد نگهداشتن املاک موقوفه و عمل به یک حکم شرعی که تعمیر وقف را بر هر مصرفی مقدم میدارد،در قوانین مربوط به موقوفات در ایران به این موضوع توجه شده و مقرر گردیده است که از مجموع درآمد هر سال موقوفوه،مبلغ 02%به عنوان ذخیرهء عمرانی نگهداری شود تا در مواقع مقتضی صرف عمرانی و آبادانی موقوفه گردد؛و یا در رقبات موقوفه که استعداد لازم را دارند سرمایهگذاری شود."