چکیده:
فردوسی،بزرگترین حماسهسرای ایران،و شاهنامه ارزشمندترین اثر حماسی در ادب فارسی است.این کاخ بلند نظم فارسی را از چشماندازهای گوناگون میتوان نگریست.
«داستانها»در شاهنامه،نقشی مهم و سازنده دارد و از زاویههای مختلف قابل تحلیل و بررسی است.نگریستن به آثار ادبی گذشته،از زاویهء موضوعات، نظریهها و نقد ادبی معاصر،راهی است برای کم کردن فاصله با چنین آثاری که شاید روبه فراموشی گذاشته است تا ارزش و راز ماندگاری آنها بیش از پیش آشکار و گامی برای برقراری پیوند ادبیات معاصر و سنتی برداشته شود.مبحث«عناصر داستان»یکی از این موضوعات است.
در این مقاله،ضمن تعریف داستان،طرح(پیرنگ)،شخصیت،زاویهء دید و صحنه،هر یک از این مفاهیم در«داستان ضحاک»بررسی خواهد شد
خلاصه ماشینی:
"بهانهء او در این کار،کشته شدن پدرش به دست ضحاک است.
به ابعاد و عناصر داستانی در این داستان شاهنامه ضروری و سودمند است.
براساس این تعریف،داستان ضنحاک شرح و روایت زندگی ضحاک است از
بهطور کلی،نه تنها در این داستان که در داستانهای دیگر شاهنامه نیز کمتر با عمل یا حادثهای روبهرو میشویم که زمینهء
داستانهای قدیم در این داستان شاهنامه،متفاوت است.
همانطور که دیدیم داستان ضحاک شرح رویدادهایی است که از پدرکشی و
(541/74) حاجت ابلیس نیز این است:که فرمان دهد تا سر کتف اوی
این بخش را با معرفی و بررسی چند شخصیت داستان پیمیگیریم:ضحاک
در معرفی شخصیت ضحاک هر دو شیوهء مستقیم و غیر مستقیم بهکار گرفته شده است.
همین وصف برای اینکه نشان دهد ضحاک چگونه شاهی است،کافی است.
خواب(که نابودی ضحاک است)نشان دهندهء خودکامگی و خیرهسری اوست:لب موبدان خشک و رخسارهتر
از این بخش داستان میتوان برای اشاره به یکی از ویژگیهای شخصیتپردازی
داستان(رهبر نیروی خوبی)داشته باشد و خواننده نیز سرانجام ضحاک را چیزی جز
قبل از آنکه خود در داستان حضوریابد،از طریق تعبیر خواب ضحاک معرفی میشود.
باید یادآوری کرد که حضور فریدون در داستان ضحاک در همینجا خاتمه مییابد،
مرداس شاه عربستان و پدر ضحاک است و با صفاتی چون گرانمایه،نیک مرد،سر
در داستان ضحاک نیز فردوسی(در مقام راوی)ما را از وقایع و جزئیات آنها
خواب ضحاک نیز توسط فردوسی(راوی)بیان میشود:چنان دید کز کاخ شاهنشهان
براساس این تعریف،صحنه در داستان ضحاک(بدون در نظر گرفتن بخش
داستان ضحاک،شرح و روایت زندگی ضحاک است از آن هنگام که پس از کشتن"