چکیده:
یکی از منابع اصیل، مورد اطمینان و متناسب با نیازهای عصر حاضر، آرا و دیدگاه های فلسفی – دینی فیلسوف متاله و مفسر کبیر قرآن علامه طباطبایی(ره) است.در این مقاله ابتدا اجمالی از دیدگاه های هستی شناسی و انسانشناسی علامه با روش سند پژوهی و تحلیل محتوای کیفی از برخی آثار ایشان استخراج شده، و سپس تاثیرات تربیتی آنها مورد اشاره قرار گرفته است.در دیدگاه علامه، جهان خارج از ذهن دارای واقعیت، و شامل عالم غیب و شهادت و براساس حرکت جوهری دائما در حال حرکت است. از نظر وی انسان دارای دو بعد روحانی و جسمانی، و جنبه روحانی او اصیل است. انسانها در نوعیت مشترک هستند، انسان دارای عقل و مختار است. براساس این هستی شناسی و انسانشناسی، تعلیم و تربیت مبتنی بر واقعیت عینی، دارای جامعیت، همگامی با هدف غایی قرب الی الله و تاکید بر پرورش جنبه های معنوی و عقلانی انسان است.
خلاصه ماشینی:
براساس این هستی شناسی و انسانشناسی، تعلیم و تربیت مبتنی بر واقعیت عینی، دارای جامعیت، همگامی با هدف غایی قرب الی الله و تأکید بر پرورش جنبه های معنوی و عقلانی انسان است.
الف- مقوله «هستی شناسی» از دیدگاه علامه طباطبایی(ره) با بررسی برخی آثار علامه از جمله تفسیر المیزان و اصول فلسفه و روش رئالیسم، مبانی هستی شناختی تعلیم و تربیت از دیدگاه وی را می توان به شرح زیر ارائه کرد: 1- وجود مفهوم مشترک معنوی و دارای اصالت است؛ بنابراین جهان و عالم خارج، واقعیتی غیر قابل انکار است (طباطبایی، 1370، ج1: 48-43).
با نظر به اینکه در دیدگاه علامه، جهان هستی هم شامل عالم غیب و هم شامل عالم شهادت، و دارای مراتب (مثال، عقل و ماده) مختلف، و در مجموع، خیر در جهان اصیل است و شر، امری عدمی و جهان مخلوق و معلول خداوند است، لذا می توان چنین استنباط کرد که نظام تربیتی علامه به گونه ای است که ابعاد مختلف آن، بویژه هدف و محتوا باید دارای جامعیت ، و پاسخگویی موارد مربوط به عالم غیب و مجردات باشد و هم موارد و مسائل جهان مادی را شامل شود و متربی را به گونه ای تربیت کند و تعلیم دهد که دیدگاه مثبت و خیر به مسائل داشته باشد و وجود خود و همه موجودات را ربطی و وابسته به خداوند و مخلوق و معلول او بداند.