چکیده:
بیش از یکصد سال است که زبان شناسان غربی و شرقی مبادرت به تحقیق و تفحص درباره ی متون قدیم اوستای نموده، نظریات و تفسیرهای مختلفی را در این راستا ارایه کرده اند. گرچه این تفاسیر در خور توجه اند، اما بسیاری از نکات مذهبی موجود در این متون، هنوز مجهول و ناشناخته باقی مانده است.
هدف از پژوهش حاضر، بررسی گاهان از دو جنبه ی زبان شناسی و مذهبی است. از لحاظ زبان شناسی، چگونگی نگارش متون گاهانی و بخش های پنج گانه ی آن، بررسی شده و جنبه ی مذهبی آن، که موضوع اصلی در این پژوهش است، به معرفی اهورامزدا به عنوان خدای یگانه و آفرینش جلوه هایش درگاهان، می پردازد.
تالیف گاهان به عنوان سروده های زردشت، دقیقا مربوط به زمانی است که «خدا» در اندیشه ی مردم به گونه ای انتزاعی درآمده بود و تاکید زردشت بر یکتا پرستی، از میان این نصوص کهن کاملا به چشم می خورد. «سپند مینو»، «اشه»، «وهومنه» و «آرمییتی»، عناصر الهی و قابل پرستشی هستند که درگاهان به عنوان جلوه های اهورا مزدا مطرح شده و آفریده ی او به شمار می روند. آنها دارای مقاوم الوهیت اند و به عنوان هسته ی مرکزی آیینی، پدیده های الهی کم اهمیت و بالقوه ای- که در یسن هفته ها نیز حضور می یابند- تابع آنها می شوند. بعدا در اوستای متاخر آنها نام «امشاسپندان» را به خود می گیرند.
خلاصه ماشینی:
"میه8در کنفرانس سهگانهای که درباره گاهان اوستا در اوپسالا(1924)برگزار شده بود،بر جنبه اصلاحات&%04607EEOG046G% اجتماعی زردشت تأکید میکند و معتقد است که منع قربانی خونین از سوی زردشت،باعث برانگیختن فرمانروایانتوانگر شد،زیرا قربانیهای خونین علیه نوع زندگی مردم تنگدست و گلهداران ستمدیده بود و به همین سبب،«خدا»در ذهن و تصور این مردم به گونهای انتزاعی و تجریدی درآمد.
بنابراین اهورا مزدا جلوههای خود را که عبارتند از:سپند مینو(مینویافزونی بخش)،اشه(راستی)،و هومنه(اندیشه نیک)،آرمئیتی(درستاندیشی)،میآفریند و به عنوان پدر(آفریدگار)آنهاشناخت میشود: 47/3:«تو پدر اثربخش/افزونی بخشبخش این مینو هستی...
از میان جلوههای اهورا مزدا فقط سپند مینو در انحصار خداوند است و بقیه ذاتا به خداوند تعلق دارند؛امامیتوان آنها را نیز بر انسان ارزانی کرد،البته اگر انسان براساس اشه(راستی)زندگی کند(زنر،58:1961).
2. شاید منظور زردشت در به کار بردن این مینو با صفت برترین،تأکید بیشتر برای انجام اعمال ویژهای است کهتنها از عهدهی سپند مینو برمیآید(33/12 و 30/5)در این صورت،عمل او با عمل اهورا مزدا یکسان شمرده میشود.
«اشون»(پرهیزگار)از نظم اخلاقی و اجتماعی و قوانین ایزدی تبعیت میکند وآفریدهی پاک و مقدس اهورا مزداست:&%04609EEOG046G% 47/5:«از طریق این مینوی اثربخش(سپند مینو)ای اهورای دانا تو به پرهیزگار(اشون)آنچه را که بهترینچیزهاست وعده دادی،(اما)دروند باید سهمش را بدون پذیرش تو داشته باشد؛زیرا او با کردارش،برخاستهاز اندیشهی بد،زندگی میکند.
» جداییناپذیری سپند مینو(مینوی اثربخش/مینوی مقدس)و اشه(راستی)از یک سو و این هر دو با وهومنه(اندیشهی نیک)در گاهان امری مسلم و قطعی است.
در گاهان نیز با ذکر هم سخنی«آرمئیتی»با«وهومنه»به میان آمده است: 47/2:«تو پدر اثربخش این مینو هستی که گاو شادیبخش را برای او ساخت،نیز درستاندیشی را(کهبوسیلهی آن<رامش را برای چراگاه او دادی،زمانی که با اندیشهی نیک همپرسی کرد»."