چکیده:
امام صادق علیه السلام بنیانگذار مکتب جعفری از سلسله تبار محمدی مهبط وحی قرآنی، روایات تفسیری قابل توجهی را از خود به یادگار گذاشته اند - که در صورت صحیح بودن اسناد - تاثیر شایسته و بایسته ای در فهم مراد خداوند باری تعالی دارد. صادق آل محمد در سخنان گوهر بار خود بسته به ظرفیت شنونده و فضای حاکم، با روش های گوناگونی قرآن را تفسیر و تبیین نموده اند، این امام همام گاه معنای لغوی واژگان را بیان نموده و گاه با بیان مصداق یا جری و تطبیق، پرده از ابهام آن برداشته اند. ایشان آن جا که لازم است، استدلال عقلی را به کار می گیرند و در پاره ای موارد با تمثیلی زیبا مشکل ترین مطالب را با زبانی ساده بیان می کنند. مقاله حاضر بر آن است تا با نگاهی گذرا به روایات تفسیری امام صادق علیه- السلام گوشه ای از این روش ها را به تصویر بکشد.
خلاصه ماشینی:
"(مؤدب،همان،183؛علویمهر،1381،ص 88) به هر حال فهم آیات و معارف قرآنی بوسیله روایات پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)و امامان ازروشهایی است که امام جعفر صادق(علیه السلام)در تفسیر آیات فراروی قرآن پژوهانو مفسران گذاشتهاند که در این قسمت به چند نمونه از آنها از آنها اشاره میکنیم.
7-3-از آبان بن تغلب نقل شده که در مورد آیه{/«و فرعون ذی الأوتاد»/}از امامصادق(علیه السلام)سئوال میکند که چرا فرعون را{/«ذی الاوتاد»/}گفتهاند؟امام(علیه السلام)میفرماید:«آنها بدنهای بردگان یا مخالفان خود را بر چوبی میخواباندند و دودست و دوپای آنها را چهار میخ کرده و به همان حال رها مینمودند تا بمیرد وبدین خاطر خداوند او را{/«ذی الاوتاد»/}نامید»(همان،457/4) 7-تفسیر آیات با توجه به اسباب نزول از ویژگیهای روش عقلا این است که معنا و مقصود سخن را با توجه بهشرایطی که کلام در آن صادر شده بدست میآورند.
(بحرانی،275/2) 10-3-همچنین در آیه سوره ابراهیم،امام صادق(علیه السلام)در بیان مصادیق«شجره طیبه»میگوید:«اصل آن درخت رسول خدا و ساقه آن امیر المؤمنین وشاخسار آن ائمه و حضرت فاطمه،و شیعیان اهل بیت برگهای آن میباشند کههرگاه فردی از شیعیان از دنیا برود برگی از آن درخت سقوط میکند و چونفرزندی از آنان متولد شود،برگی میروید»(همان،310/2) آری!با دقت و تأمل در روایاتی ازاین قبیل میتوان نتیجه گرفت که آنچه درقرآن در مورد یک شخص و یا یک قوم و گروهی آمده است،فقط به آناناختصاص ندارد؛بلکه همانطور که امام(علیه السلام)نیز در روایت فوق اشاره کردهاند،هرکسی که آن ویژگی را داشته باشد،حکم آیه شامل او خواهد شد؛حال در هرزمان و مکانی که باشد،چرا که ما معتقدیم قرآن کتابی جهانی،همگانی،همیشگی و برای همه اقوام و ملیتها است."