چکیده:
هدف اصلی پژوهش حاضر طراحی مدل ارزیابی اثربخشی نظام آموزش از راه دور در مرکز تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیام نور ایران می باشد. این پژوهش از نوع توصیفی بوده که با روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش متشکل از 45 نفر از استادان و 1129 نفر از دانشجویان دکتری تخصصی (Ph.D) بود. از میان افراد مذکور، 115 نفر با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب و به پرسش نامه محقق ساخته پاسخ دادند. پاسخ ها پس از جمع آوری با استفاده از فنون آمار توصیفی و استنباطی و به کارگیری نرم افزار SPSS و Lisrel مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که میزان اثربخشی خدمات ارایه شده در مرکز تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیام نور در شاخص حمایت های یاددهی-یادگیری دانشجویی با میانگین (05/3) درحد متوسط، ولی در شاخص توسعه برنامه درسی با میانگین (83/2) و شاخص پشتیبانی از اعضای هیات علمی با میانگین (64/2) پایین تر از حد انتظار؛ یعنی در حد ضعیف بوده است. هم چنین نتیجه به دست آمده با استفاده از تحلیل عاملی نشان دهنده مناسب بودن شاخص های برازندگی (87/0CFI=) و (06/0RMSEA=) می باشد. به عبارت دیگر می توان از این مدل به عنوان معیاری برای ارزیابی اثربخشی خدمات ارایه شده در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی مبتنی بر فن آوری اطلاعات و ارتباطات استفاده کرد.
خلاصه ماشینی:
نتایج تحقیق نشان داد که میزان اثربخشی خدمات ارایه شده در مرکز تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیامنور در شاخص حمایتهای یاددهی-یادگیری دانشجویی با میانگین (05/3) درحد متوسط، ولی در شاخص توسعه برنامهدرسی با میانگین (83/2) و شاخص پشتیبانی از اعضای هیأت علمی با میانگین (64/2) پایینتر از حد انتظار؛ یعنی در حد ضعیف بوده است.
آموزش عالی در طول دو دهه گذشته با چالشها و مسایل بسیاری مواجه بوده است که از میان آنها میتوان به این موارد اشاره کرد: ناتوانی در تولید دانش نظری و مصرف دانشهای بنیادی و نظری تولید شده در سایر کشورهای جهان، کاربردی نبودن آموزشهای دانشگاهی، فقدان رابطه نامناسب بین دانشگاه و سایر بخشهای اجتماعی، بیتوجهی به کارکردهای پژوهش و ارایه خدمات در دانشگاهها، مشکل تعدد مراکز تصمیمگیری و وجود متولیان متعدد از یک طرف و رشد فزاینده دانشجویان و متقاضیان ورود به دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی، گسترش کمی نظام آموزش عالی بدون توجه به ظرفیتهای موجود و توان اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه برای پذیرش دانشآموختگان دانشگاهی،کاهش منابع مالی و فشار از سوی جامعه برای مسؤولیتپذیری و پاسخگویی.
ولی در زمینه مدلهای ارزیابی اثربخشی به عنوان یکی از مباحث مطرح در تضمین کیفیت آموزش از راه دور پژوهشهای اندکی صورت گرفته و این مهم در مرکز تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیامنور که کمتر از یکدهه است که اقدام به جذب دانشجویان دوره دکتری تخصصی در سطح وسیع کرده است انجام نشده است.
Noak چهارمین سؤالی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت این بود که «مناسبترین مدل برای محاسبه میزان اثربخشی در نظام آموزش از راه دور در ایران کدام است؟»، یافتههای حاصل شده مبین این مطلب است که وجود ضرایب مسیر (بارهای عاملی) و سطح معنیداری بالا نشان دهنده اهمیت و نقش تأثیرگذار شاخصهای فراهم شده بر میزان اثربخشی خدمات ارایه شده توسط مرکز تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیامنور میباشد.