چکیده:
ﻣﺪتﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻏﺮﺑﻲ ﭘﺪﻳﺪه »ﺣﻠﻘﻪ ﻣﺸﺘﺮک« در ﺳﻨﺪﻫﺎی اﺣﺎدﻳﺚ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ. آﻧﺎن درﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﻮد از اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻋﺮﺿﻪ داﺷﺘﻪاﻧﺪ و از آن ﺑﺮای ﺗﺎرﻳﺦﮔﺬاری اﺣﺎدﻳﺚ ﺑﻬﺮهﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ. ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ، در ﺻﺪد ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﻧﺰد ﻣﺤﺪﺛﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن دردوران ﻣﺘﻘﺪم ﻧﻴﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ و از ﻣﻴﺎن اﻧﺒﻮه اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺣﺪﻳﺜﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﺪﺛﺎن در ﺗﺒﻴﻴﻦ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎیﻣﺨﺘﻠﻒ اﺣﺎدﻳﺚ و راوﻳﺎن آﻧﻬﺎ وﺿﻊ ﻛﺮدهاﻧﺪ، ﻛﺪاﻣﻴﻚ ﺑﻪ ﺣﻠﻘﻪ ﻣﺸﺘﺮک ﻣﺮﺑﻮﻃﻨﺪ. ﺑﺎ ﻣﺮور آﺛﺎر ﺣﺪﻳﺜﻲﻣﺘﻘﺪﻣﺎن آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺆال ﻧﺨﺴﺖ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ، و اﺻﻄﻼﺣﺎﺗﻲ ﭼﻮن »ﻏﺮﻳﺐ« و »ﻓﺮد« ﻧﺎﻇﺮﺑﻪ وﺟﻮﻫﻲ از ﻫﻤﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪه وﺿﻊ ﺷﺪه و ﺑﻪﻛﺎر رﻓﺘﻪاﻧﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﺻﻄﻼح ﺣﺪﻳﺜﻲ»ﻣﺪار« را ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻌﺎدل اﺻﻄﻼح ﻏﺮﺑﻲ »ﺣﻠﻘﻪ ﻣﺸﺘﺮک« ﮔﺮﻓﺖ. در ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺤﻮه ﻣﻮاﺟﻬﻪﻣﺤﺪﺛﺎن ﻣﺘﻘﺪم ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه، روﺷﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻔﺎوت ﻓﻬﻢ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻏﺮﺑﻲ و ﻣﺴﻠﻤﺎن از اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه رﻳﺸﻪ در ﺗﻔﺎوت رﻫﻴﺎﻓﺖﻫﺎی آﻧﺎن ﺑﻪ ﺳﻨﺠﺶ اﻋﺘﺒﺎر و ﻧﻘﺪ اﺣﺎدﻳﺚ دارد.
خلاصه ماشینی:
" ﺣﻠﻘﻪ ﻣﺸﺘﺮک و ﭘﻴﻮﻧﺪ آن ﺑﺎ اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺣﺪﻳﺜﻲ /16 ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ﺗﻌﺎرﻳﻒ و ﻛﺎرﺑﺮد آﻧﻬﺎ را دﻗﻴﻖﺗﺮ ﻛﺮدهاﻧﺪ، ﻣﻮاردی ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺻﻄﻼح ﺣﻠﻘﻪ ﻣﺸﺘﺮک ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻳﺎﺑﺪ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻣﻌﺎدل آن ﻗﺮار داده ﺷﻮد؟ و اﮔﺮ ﭘﺎﺳﺦ دو ﺳﺆال ﻧﺨﺴﺖ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ، درﻳﺎﻓﺖ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﺤﺪﺛﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن از اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﭼﻪ ﺑﻮده و ﭼﻪ ﻧﺴﺒﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎی ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻏﺮﺑﻲ دارد؟ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺎﺧﺖ در ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺧﻮﻳﺶ ﻳﺎدآور ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ »ﭘﺪﻳﺪه ﺣﻠﻘﻪ ﻣﺸﺘﺮک« در ﺳﻨﺪﻫﺎی اﺣﺎدﻳﺚ ﺑﺮای ﻋﺎﻟﻤﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ.
ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ، ﻧﻚ: ﻧﻮوی، ﺧـﻼﺻـﺔ اﻷﺣﻜـﺎم، 1/78، 702، 963، 254، 994، 835، 2/967، 197، 3101، 7101؛ اﺑﻦﺗﺮﻛﻤﺎﻧﻲ، 1/76، 2/77، 081، 693، 3/682، 592، 4/661، 5/23، 7/421، 621، 7/554، 774، 9/091؛ زﻳﻠﻌﻲ، 1/831-931، 902، 233، 353، 593، 504، 2/891، 252، 003، 4/04-24، 202، 333؛ اﺑـــﻦﻣﻠﻘـــﻦ، 1/066، ـ ـ 2/861، 003، 455، 575، 4/8، 231، 681، 291، 322، 742-842، 623، 5/55، 28، 281، 892، 503، 734، 6/26، 86، 222، 225، 476، 807، 217، 7/405، 325، 106، 626، 236، 8/67، 811، 863، 547، 9/141، 742، 682، 392، 193، 064، 694، 396؛ ﻫﻴﺜﻤـــــﻲ، 1/951، 232، 113، 453، 393، 015، 215، 945، 036، 2/981، 312، 633، 154، 284، 265، 4/111، 434، 106، 546، 5/312؛ ﺑﻮﺻــﻴﺮی، ﻣﺼــﺒﺎح، 1/451، 2/8، 55، 97، 3/58، 011، 281، 4/311؛ ﻫﻤﻮ، اﺗﺤﺎف اﻟﺨﻴﺮة، 1/19، 69، 501، 831، 241، 761، 281، 781، 302، 522، 342، 262، 792 و ﺟﺎﻫﺎی ﺑﺴﻴﺎر دﻳﮕﺮ؛ اﺑﻦﺣﺠﺮ ﻋﺴﻘﻼﻧﻲ، ﺗﻠﺨﻴﺺ اﻟﺤﺒﻴﺮ، 1/631، 142، 662، 103، 723، 633، 183، 204، 804، 414، 676، 2/9، 86، 961، 202، 732، 855، و ﺟﺎﻫﺎی ﺑﺴﻴﺎر دﻳﮕﺮ؛ ﻫﻤﻮ، ﻓﺘﺢ اﻟﺒﺎری، 1/943، 28/ ﺗﺎرﻳﺦ و ﺗﻤﺪن اﺳﻼﻣﻲ، ﺳﺎل ﻫﺸﺘﻢ، ﺷﻤﺎره ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ، ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 1931 ﻧﺎﻗﺪان ﻣﺘﻘﺪم ﺣﺪﻳﺚ درﺑﺎره ﻣﺪارﻫﺎ و اﺣﺎدﻳﺜﻲ ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺷﻮد.
از اﻳﻦ رو، ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ راوﻳﻲ ﻛﻪ از ﺳﻮی رﺟﺎﻟﻴﺎن ﻣﺘﻘﺪم ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺷﺪه، ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺪار ﺣﺪﻳﺚ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد، اﻣﺎ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ او ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آن را رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ )ﻟﻢﻳﺘﻔﺮد/ﻟﻢﻳﻨﻔﺮد ﺑﻪ( و ﺣﺪﻳﺚ از ﻃﺮﻳﻖ راوی ﻳﺎ راوﻳﺎن دﻳﮕﺮی ﻛﻪ ﺗﻮﺛﻴﻖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﻧﻴﺰ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ."