چکیده:
محمد بن کرام سیستانی (255- 190ق) در نیمه اول قرن سوم در شرق ایران و خراسان و سیستان فعالیت خود را آغاز کرد. او که روشی جدید و بینابین در میان فرق اسلامی بهوجود آورده بود، پایهگذار مکتبی شد که برای سه قرن شرق ایران را در برگرفت. اندیشه جدید با گرایش به مکتب حنفی و اندیشه ارجاء و روشی عارفانه ـ زاهدانه به فعالیت پرداخت و بنا به نظر برخی منابع توانست مردم بسیاری را بهسوی خود جلب کند. شیوه متساهلانه این فرقه بهنحوی بود که مردم غیرمسلمان هم به آن جذب میشدند. ابنکرام و دیگر رهبران کرامی بعد از او در میان مردم و حتی برخی مناطق غیر مسلمان چون غور، غورجه، تخارستان و فرارودان نفوذ کرده و با تعالیم خود مردم را به اسلام و تعالیم کرامی فرا خواندند. بعد از ابنکرام که اصولا با حاکمان سر سازگاری نداشت، دیگر کرامیان مورد توجه حاکمان و سلاطین قرار گرفتند و حتی سلاطین بزرگی چون سبکتگین و محمود غزنوی و پادشاهان بزرگ غوری یعنی غیاثالدین و شهابالدین به این فرقه معتقد گشته و از آن حمایت کردند.
خلاصه ماشینی:
"عملکرد کرامیان در گسترش اسلام در شرق ایران با تکیه بر نقش محمد ابن کرام مهرداد صیادیفر 1 چکیده واژگان کلیدی: A research on the role of the karamids in spreading of the Islam in eastern Iran by stressing on the role of Mohammad ben Karram Mehrdad sayadifar 2 Abstract Mohammad ben Karram (255-190.
کرامیه بعد از محمد ابنکرام، توسط شاگردانش به مناطق دیگر خراسان و فرارودان گسترش یافت و حتی در دورههایی از طرف حکامی چون غزنویان و سلطان محمود غزنوی و همچنین غوریان مورد حمایت قرار گرفت.
آنچه مهم مینماید اینکه عوامل این رونق چه بود و آیا در گسترش اسلام نقش خاصی ایفا کرد؟ تاثیر شخصیت ابنکرام و دیگر بزرگان کرامی شفیعی کدکنی بر اساس کتاب الفصوص نوشته عبدالوهاب بن محمد حنفی از شاگردان محمد بن کرام، با استناد به شواهدی از عقاید تفسیری و عرفانی محمد ابنکرام مذکور در این کتاب، سعی دارد نشان دهد هر چه ملل و نحل نویسان دربارهی ابنکرام گفتهاند از روی دشمنی و دروغ بوده است.
ابنکرام در نیمه اول قرن سوم و بعد از او، مریدانش تلاشهای زیادی در این مناطق کردند (جایی که بیشترین غیر مسلمانان را داشت) تا مردم غیر مسلمان را به دین اسلام رهنمون کنند.
گروههای مختلف اجتماعی خسته و سرخورده از این تنازعات مذهبی، در جستجوی فردی بودند که به زبان ساده و واضح، ویژگی یک مسلمان واقعی و کامل و معانی قرآن و احادیث را برای آنها توضیح داده و بهطور کلی خط مشی زندگی عملی را به شهناز چراغ، «فرقه کرامیه در زمان غزنویان،» پایاننامه ارشد تاریخ دانشگاه شهید بهشتی،1386، ص28."