چکیده:
زنده به گور کردن دختران یکی از پدیدههای ناپسند در میان اعراب جاهلی بوده
است. قرآن کریم در دو جا به وضوح وقوع این پدیده را تایید میکند. منابع تاریخی
هم زنده به گور کردن دختران را در آن دوران گزارش کردهاند. به احتمال راجح
پیدایش این پدیده بهاندکی قبل از ظهور اسلام بر میگردد. بر تصور رایج و
به رغ مگزارش برخی منابع تفنیری و تاریخی» این پدیده تنها در میان برخی قبایل
عرب و در سطحی محدود وجود داشته است. برداشت ناصواب از مفهوم «جاهلیت»
که فضایی بسیار نحشن و خونخوارانه از جامعةه عرب قبل از اسلام به تصوی رکشیده
عامل مهمی در ایجاد این اسشت. برای زنده به گور کردن دختران
عواملی چون تقدیشسشعایر دینی, معیوب بودن گروهی از دختران, عدم تناسب
جمعیتی زنان و از فق ره و ترس از نگ و عار ناموسی برشمرده شده
است. به نظر میرسد که نش دو عامل اخیر یینی و مونّر بوده است» چه کنار
گذاشنن شفقت و عطوفت و کشتن فرزند آن هم به صورت رقت بار زنده به گور
کردن» نیاز به انگیزای قوی دارد و سه عامل اول نمیتواند موجب چنین الگیزشی
باشد. از طرفی با توجه به حمیت و غیرت شدید اعراب جاهلی نسبت به نوامیس
حود و وجود آزار دهنده فقر در میان آنان؛ این دو عامل را مینوان به عنوان عوامل
اصلی زنده به گو رکردن دخحتران معرف ی کرد. مفاد آیات قرآنی و مضمون گزارشهای
تاریخی هم موید این ادعاست
خلاصه ماشینی:
"مضافا اینکه منابع تاریخی هم این عامل را به عنوانیکی از عوامل پدیدۀ فوق به حساب نیاوردهاند،و اصولا چه کسی حاضر است فرزنددلبند خود را به خاطر ایجاد و یا رعایت تناسب جمعیتی،زنده دفن کند؟!بنابراین عدمتناسب جمعیتی زنان و مردان را نمیتوان به عنوان یکی از عوامل زنده به گور کردندختران تلقی کرد مگر آنکه گفته شود این عدم تناسب موجب رواج بیبند و باریناموسی و یا تشدید فقر میگردد،که در این صورت عدم تناسب جمعیتی،به خودیخود عامل زنده به گور کردن دختران نبوده است بلکه زمینه را برای پیدایش،تشدید وتقویت سایر عوامل فراهم کرده است.
(علی،جواد،4/4-633؛عبده،82/2) نتیجه مقاله با توجه به آنکه اکثر مورخان وجود پدیدۀ زنده به گور کردن دختران را در میانقبیلۀ بنی تمیم گزارش کردهاند و وجود این پدیده در میان قبایل دیگری چون بنی اسد،مضر،خزاعه،محل اختلاف است به نظر میرسد آن دسته از روایاتی که منشأ پیدایشاین پدیده را قبیله بنی تمیم دانستهاند صحیحتر باشد بنابراین به احتمال فراوان میتوانگفت که پیدایش این پدیده به حدود چهل سال قبل از بعثت پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم برمیگردد.
این اسباب و مقتضیات در موردزنده به گور کردن دختران-حد اقل دربارۀ وجود زمان کافی و نبود موانع-وجودنداشته است زیرا این مدت برای رواج یک پدیده در میان همه قبایل عرب زمانمناسبی به نظر نمیرسد علاوه بر این موانع قوی و قابل توجهی وجود داشته است کهمانع گسترش این پدیده شود که از جمله مهمترین آنها وجود رحم و شفقت نسبت به(1)-حسنی(426/1)مواردی را نقل میکند که اعراب جاهلی زنده به گور کردن دختران را ناپسند دانسته واز آن ممانعت به عمل آوردهاند."