چکیده:
زمان کوتاهی است که دوره کواترنری در دانش زمین شناسی و جغرافیای طبیعی جای پراهمیتی را اشغال کرده است. در این دوره زمین متحمل یخبندان های متوالی ناشی از تغییرات آب و هوایی شده است که با پیشروی و پسروی دریا و تناوب فرسایش و رسوب گذاری همراه بوده است. توالی های رسوبی شواهد ارزنده ای از این تغییرات را با جزئیات بسیار دقیق در خود ثبت نموده است. مطالعه ی این رسوبات رهیافت اصلی بازسازی وقایع گذشته زمین نظیر تعیین ارتفاع برف مرز، حدود گسترش و نیز مطالعه ی تغییرات اقلیمی آن دوره می باشد. اخیرا مطالعاتی در منطقه ی البرز غربی صورت گرفته و گزارش هایی نیز تهیه شده است. اما در مقیاس تفصیلی در مورد حدود گسترش یخبندان ها، دمای هوای حاکم در دوره ی کواترنر و ارتفاع برف مرز سخنی به میان نیامده است. لذا برای دست یابی به این هدف با روش شاخص قراردادن ارتفاع کف سیرک، ارتفاع برف مرز دوره وورم تعیین شده است. پایه و روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و مبتنی بر انجام مطالعات میدانی بوده است. نتایج تحقیق ثابت می کند حد گسترش زبانه ی یخچالی سیالان در آخرین دوره یخچالی تا ارتفاع 1200 متر و دقیقا تا محل کنونی روستای عسل محله بوده است. ارتفاع برف مرز قدیمی 2100 متر و متوسط دمای هوا در بلندترین سیرک یخچالی منطقه در حال حاضر4- درجه ی سانتی گراد می باشد و اشکالی نظیر سیرک های یخچالی، یخ رفت ها و ... همگی از مهمترین پدیده های تحولات اقلیمی وورم در این منطقه به شمار می آیند.
خلاصه ماشینی:
آنچه مهم است ،مطالعات انجام گرفته درباره یخچال های دوره کواترنریدرایران چنـدان زیـاد نیست وهمان گونه که میدانیم این مطالعات دراواسـط سـده ی نـوزدهم ،اولـین بـارتوسـط دانشمندان اروپاییآغازشدورفته رفته زمین شناسان وژئومورفولوژیست های علاقـه منـدنیـز دراین زمینه به مطالعاتیپرداختند.
درنقشه ی ژئومورفولوژی(شکل ٣)موقعیت سیرکهای یخچالی ١منطقه نشـان داده شـده کـه بیش از١٥سـیرکیخچـالیدرمنطقـه وجـودداردکـه سـه سـیرکآن بـزرگ بـوده ودارای هسته های یخیهستندورویدامنـه هـای تقریبـاجنـوبیـشـمالیسـیالان قـراردارنـدواز سیرکهای جوان دوره وورم به شمارمیآیندکه بـه صـورت جداگانـه وپررنـگ تـرازسـایر سیرکهانشان داده شده اند.
اشکال کاوشی یخچالی الف ) سیرکهای یخچالی متعدد همان گونه که درنقشه ی ژئومورفولوژی(شکل ٣)دیده میشود،چندین سیرکیخچالیبزرگ وکوچک دردامنه ی شمالیکوه سیالان دیده میشودکه سه تایآن هاازسیرکهای جوان وفعال بوده ،چراکـه بـا مشاهده استریوسکوپیک عکس های هواییکه مربوط به سال ١٣٣٤ومقایسه ی آن هاباتصاویرماهواره ای google earthکه حدودپنجاه سال ازنظرزمانیاختلاف دارند،آثاریخ وبرف دربخش سطحیوداخلی سیرکمشاهده میشودواین نشان ازجوان بودن این سـیرکهاسـت .
باتوجه به این که قطعـات یـخ رفتـی منطقـه بـه طورعمده ازسنگ های گرانیتیومقـاوم تشـکیل شـده اسـت ،بنـابراین تفکیـک وشناسـایی یخ رفتی بودن آن هابه سهولت امکان پذیراست .
باتوجه به این که درمنطقه ی موردمطالعه ایستگاه هواشناسـیوجـودنـدارد،ازایـن روبـرای بازسازیشرایط دمایکنونیوگذشته ی منطقه ازمتغیرهای متوسط دمایسالیانه ایسـتگاه هـای سینوپتیک رامسرونوشهروایستگاه های کلیماتولوژیخشکه داران تنکـابن ولاهیجـان کـه از نزدیک ترین ایستگاه های موجودهستندونیزمبناقراردادن ارتفاع متوسـط کـف سـیرکهـای یخچالیموجوددرسیالان میزان افت دمادردوره سردترمشخص شده ودرنهایت باتوجه به دمایکنونیمنطقه ،حدودوگستره یخچال هادرآن دوره پیجوییشده است .
متوسط ارتفـاع کـف سـیرکهـای یخچالیموجودباتوجه به نقشه های توپـوگرافیومورفولـوژیحـدود٣٨٠٠متـراسـت کـه متوسط دمادراین ارتفاع درحال حاضرحدود٤-درجه ی سانتیگرادبرآوردمـیشـود؛ایـن رقم برف مرزکنونیمنطقه است که بـاتوجـه بـه مورفولـوژیمنطقـه وبررسـیهـای میـدانی شواهدیمبنیبروجودسیرکهای جوان دراین ارتفاعات وجوددارد.