چکیده:
سالک و سل، از مهمترین مشکلات بهداشتی- درمانی کشورهای در حال توسعه، از جمله ایران، محسوب می شود. میزان پراکندگی این دو بیماری در ایران یکسان نیست، به گونه ای که بیشترین پراکندگی بیماری سالک مربوط به شمال شرق کشور است. در این میان، استان خراسان رضوی در سال 1387 با تعداد مبتلایان 5447 تن رتبه ی ششم را در بین تمامی استان های کشور به خود اختصاص داده است و از کل مبتلایان به بیماری سالک در استان خراسان رضوی حدود 22/55 درصد فقط در شهر مشهد مشاهده شده است. این گویای آن است که این شهر یکی از مناطق پر خطر از نظر بیماری سالک در استان خراسان رضوی محسوب می شود. همچنین میزان پراکندگی این بیماری در سطح شهر مشهد متفاوت است، به گونه ای که در مناطق آب و برق، شهرک ابوذر، خواجه ربیع و حجت، 35/43 درصد از کل بیماران به سالک را به خود اختصاص داده اند. پراکندگی سل نیز در ایران متفاوت است و استان خراسان رضوی یکی از مناطق پر خطر از نظر این بیماری شناخته می شود. از عوامل اصلی افزایش بیماری سل در خراسان رضوی می توان به هم جواری با کشور افغانستان، تعداد زیاد مهاجران افغانی مقیم شهر مشهد و رفت و آمدهای آنها بین دو کشور اشاره کرد. شایان ذکر است که کشور افغانستان یکی از کانون های عمده بیماری سل در جهان به حساب می آید. کل مبتلایان به بیماری سل در استان خراسان رضوی در سال1387 ،1207 تن هستند که از این تعداد حدود 29/64 درصد در شهر مشهد مشاهده شده است. همچنین میزان پراکندگی این بیماری در سطح شهر مشهد متفاوت است، به طوری که مناطق گلشهر، امام رضا(ع)، مطهری و امام حسن مجتبی(ع)،06/31 درصد از کل بیماران به سل را به خود اختصاص داده اند.
خلاصه ماشینی:
همچنین میزان پراکندگیاین بیمـاریدرسـطح شهرمشهدمتفاوت است ،به گونه ایکه درمناطق آب وبرق ،شهرکابوذر،خواجه ربیع و حجت ،٤٣/٣٥درصدازکل بیماران به سالک رابه خوداختصاص داده اند.
نمودار(٢): روند بیماری سل در خراسان رضوی بین سال های ٨٧-١٣٨١ / منبع :(مرکزبهداشت ودرمان خراسان رضوی:گروه بیماریهایواگیردار،١٣٨٨) یافته های تحقیق تقسیمات اداری مراکز بهداشت - درمان شهر مشهد میزان پراکندگیبیماریسالک وسل درسطح شهرمشهدیکسان نیست ونسـبت بیمـاری درهریک ازمناطق مراکزبهداشت ودرمان متفاوت است .
نقشه (١): مراکز ستادی بهداشت و درمان شهر مشهد / این چهارمرکزستادیبهداشتی ودرمانی ،خوددارایمراکزبهداشتی ودرمانی شهریانـد، به گونه ایکه مراکزبهداشت ودرمان شماره ١،٢،٣وثـامن بـه ترتیـب تـاسـال ١٣٨٧دارای ،١٩،١٥،١١،٢مرکزبهداشت ودرمان شهریهستندورویهـم رفتـه شـهرمشـهددارای ٤٧ مرکزبهداشت ودرمان شهریاست که میزان پراکندگیمبتلایان به بیماریدرهـریـک ازایـن مناطق مشخص میشود(نقشه شماره ٢).
پراکندگی فضایی بیماری سالک در سطح شهر مشهد در سال ١٣٨٧ میزان پراکندگیبیماریسالک درهریک ازمراکزستادیبهداشت ودرمان یکسان نیسـت ، درمرکزستادیشماره یک مناطق آب وبرق ،دانش آموز،امام هادیوحجت ،دارایبیشـترین آلودگیهستند(جدول شماره ٢)ورویهم رفته ٦٣/٦٢درصدبیماران مبتلابه سالک رادراین مرکزستادیبه خوداختصاص داده اند،ازعوامل اصلیدرگسترش این بیماریدراین منـاطق میتوان به هم جواریبادامنه ی کوه ،وجودکال (مسـیل )درایـن مرکـزسـتادیاشـاره کـردو کمترین میزان مبتلایان به این بیماریمربوط به مناطق امامت ورضاشهراست (نقشه شماره ٣).
نقشه شماره (٥):پراکندگیبیماریسل درمراکزستادیبهداشت ودرمان شهرمشهد / / / / باتوجه به نقشه ی پراکندگیبیماریسل درسطح مراکزبهداشت ودرمان شـهرمشـهددر سال ١٣٨٧میتوان بیان کردکه این بیماریدرمناطق گلشـهر،امـام رضـاومطهـریبیشـترین بیماران رابه خوداختصاص داده اند(جدول شماره ٢)،ازعوامل اصلیافزایش بیمـاریسـل در این سه منطقه ،میتوان به وجودتعدادزیادیمهاجرین افغان دراین مناطق اشاره کردومنـاطق ادویه چی،رسول اکرم ،علیبن ابیطالب ،کمترین میزان آلودگیبه بیماریسل رادارند.