چکیده:
لا مجاز لغوی (مرسل) یکی از مباحث
مهم علم بلاغت است که در کنار مجاز
لغوی با علاقه مشابهت یعنی استعاره مورد
بحث قرار گرفته است و اگر جداگانه بدان
پرداخته شده بیشتر مقدمه ای برای درک
مبحث استعاره بوده است . با گسترده شدن
علوم بلاغی و دقایق آن مجاز لفوی (مرسل)
نمود خاصی یافته است .در این گفتار تلاش
در بلاغت فارسی و غربی مورذ بررسی قرار
گیرد و وجوه اشتراک و افتراق آن بیان
گردد تا جایگاه این مبحث در بلاغت عربی
و فارسی مشخص شود
خلاصه ماشینی:
"مجاز لغوی(مرسل)فارسی و عربی دکتر ناصر محسنینیا1 آرزو پوریزدانپناه کرمانی2 تاریخ دریافت مقاله:88/10/11 تاریخ پذیرش مقاله:88/11/18 چکیده: مجاز لغوی(مرسل)یکی از مباحث مهم علم بلاغت است که در کنار مجاز لغوی با علاقه مشابهت یعنی استعاره مورد بحث قرار گرفته است و اگر جداگانه بدان پرداخته شده بیشتر مقدمهای برای درک مبحث استعاره بوده است.
(تفتازانی،1384،ص 245) بهطور کلی مجاز لفظی است که در غیر آنچه در اصطلاح تخاطب برای آن وضع شده استعمال شده باشد و این استعمال به جهت پیوند و مناسبتی است که بین معنای حقیقی و مجازی وجود دارد و همراه با قرینهای است که مانع از اراده معنی وضعی آن میشود.
مبحث مجاز لغوی(مرسل)در فارسی جز در موارد اندکی،کاملا مطابق با این مبحث در بلاغت عربی است؛شاید دلیل عمده آن این بوده که علمای بلاغت فارسی سعی چندانی در این رابطه ننموده اند و حتی در پارهای از موارد در ذیل علاقه های مجاز مرسل زحمت استشهاد به امثله فارسی را هم به خود ندادهاند،درهرحال با بررسی علاقههای مجاز مرسل(لغوی)در بلاغت فارسی و عربی وجوه افتراق ذیل حاصل می گردد: 1_طرح مبحث مجاز در کتب بلاغی عربی بدینگونه است که ابتدا بهطور کلی در باب مجاز سخن گفته میشود و در ادامه به ریشه لغوی این کلمه پرداخته میشود سپس تعریف کلی مجاز و انواع آن ارائه می گردد:"مجاز در اصل مفعل(مجوز)بوده است و از جاز گرفته شده است و مجاز به اعتقاد شیخ عبد القاهر جرجانی منقول از مصدر میمی و به معنی حدث یعنی گذشتن و عبور دادن است و به اعتقاد تفتازانی منقول از مصدر میمی به معنی اسم مکان یعنی محل عبور است و مناسبت نقل این است که مجاز محل عبور به معنای مورد نظر است."