چکیده:
هدف این مقاله شناسایی متغیرهای مؤثر و برآورد کمی تأثیر آنها بر رشد ارزش افزوده کشاورزی ایران است. در این مورد از نظریههای مطرح شده الگوهای رشد جدید که با ساختار بخش کشاورزی ایران تناسب دارند، استفاده شده است. مهمترین این عوامل سرمایة انسانی و فناوری است. اهمیت کیفیت نیروی انسانی در تأثیر فراوان آن بر رشد اقتصادی است. ایجاد نوآوریهای تکنولوژیکی (فناورانه) در عرصه تولید که خود نتیجة تحقیق و توسعه یا انباشت دانش است، موجب بهبود روش بهکارگیری عوامل تولید میگردد. الگوهای رشد اولیه بیشتر ناظر بر برونزا بودن عامل نیروی کار و تغییرات فناوری بودند ولی به مرور با گسترش الگوها، انباشت دانش و کیفیت نیروی کار بهعنوان متغیرهای درونزا در نظر گرفته شدند. در الگوهای رشد جدید سرمایة انسانی، انباشت دانش، تحقیق و توسعه و فناوری بهعنوان عوامل اصلی رشد معرفی میشوند.
مدل شناسایی شده بر اساس دادههای دوره 1350-1382 برآورد شده است. برای برآورد الگوی رشد، ابتدا تابع تولید کاب- داگلاس با استفاده از تکنیک الگوی خود توضیح با وقفة گسترده (ARDL) تخمین زده میشود، سپس با توجه به نتایج تخمین این تابع، عوامل مؤثر بر رشد ارزشافزوده بخش کشاورزی برآورد میشوند. نتایج حاکی است که ضرایب رشد سرمایة انسانی و رشد فناوری از نظر آماری معنادار و دارای تأثیر مثبت بر رشد بخش کشاورزی هستند.
خلاصه ماشینی:
"مدل تصریحی عبارت است از: (16)( GDP f(L,Hc,K,XOILR,XNOILR,NP,GCO,RESERCH,DUW) ) برآورد بلند مدت تابع تولید و نتایج آن عبارت است از: (به تصویر صفحه مراجعه شود) با توجه به نتایج،ضریب متغیر سرمایهء انسانی و متغیر نیروی کار اثر مثبت و معنادار قوی بر تولید ناخالص دارند.
مدل تصحیح خطای کوتاه مدت برای روش خود توضیح با وقفههای گسترده،ارتباط تعادلی میان متغیرها را شرح میدهد،نتایج به صورت زیر است: (به تصویر صفحه مراجعه شود) شایان ذکر است بر اساس بررسیهای صورت گرفته،مدل رشد بخش کشاورزی کشور مورد مطالعه قرار نگرفته و لذا بهطور اجتنابناپذیری در این بخش مطالعات رشد برای کل اقتصاد ایران مورد بررسی قرار گرفته است.
مراحل انتخاب و برآورد مدل به این صورت است که ابتدا تابع تولید بخش برای تعیین عوامل مؤثر بر رشد بر اساس روش الگوی خود توضیح با وقفههای گسترده برآورد شده و سپس با توجه به روابط بلند مدت بین متغیرها،مدل تصحیح خطا تخمین زده میشود و سرانجام با توجه به ضریب الگوی تصحیح خطا و نتایج به دست آمده از آزمون ریشه واحد سریهای زمانی،مدل رشد در قالب( ECM ) تخمین زده میشود.
نتایج به دست آمده از برآورد بلند مدت مدل به شرح زیر است: (به تصویر صفحه مراجعه شود) در رابطهء بلند مدت،با توجه به آماره t برای هر یک از ضرایب و نیز سطح احتمال محسابه شده،تأثیر عوامل موجود در مدل بر رشد بخش،معنادار است و از این رو،نتایج مدل تأثیر بلند مدت سرمایهء انسانی و فناوری را بر تولید بخش کشاورزی تایید میکند."