چکیده:
ادبیات تطبیقی دانشی نوین است که که از زمان پیدایش در اروپا و آمریکا، تعریفها و مکتبهای گوناگونی داشته است. این دانش در کشورهای اروپای شرقی در دههی شصت مورد توجه قرار گرفت. بر پایهی این مکتب جامعه از یک زیر ساخت و یک روساخت شکل گرفته است. واقعیتهای اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی زیرساخت و ادبیات و هنر روساخت آن هستند.پژوهش حاضر در پی تطبیق معمای هستی در اندیشهی خیام و ایلیا ابوماضی بر پایهی مکتب اروپای شرقی است؛ از همینرو نخست چارچوب نظری این مکتب تبیین میشود و پس از آن بر پایهی اصول مکتب اروپای شرقی بسترهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعهی خیام و ایلیا بررسی و تحلیل میگردد تا دلایلی که سبب پیدایش معمای هستی در شعر دو شاعر، شده است، روشن شود. در پایان راهکارهای دو شاعر برای برون رفت از پرسش معمای هستی واکاوی شده است.پژوهش صورت گرفته در این مقاله نشان میدهد که جامعهی خیام و ایلیا زیر ساختهای مشترکی داشتهاند که سبب شده تا هر دو شاعر به این موضوع بپردازند. راهکار این دو شاعر برای برون رفت از این پرسش اغتنام فرصت است اما در چگونگی بهرهگیری از فرصت دیدگاه آنان تا حدی متفاوت است؛ خیام به استفاده از می و معشوق تاکید میکند و ایلیا بیشتر بر استفاده از طبیعت و زیباییهای آن.
خلاصه ماشینی:
فصلنامهی لسان مبین(پژوهش ادب عربی) (علمی – پژوهشی) سال دوم، دورهی جدید، شمارهی سوم، بهار 1390 بررسی تطبیقی معمای هستی در اندیشهی عمرخیام نیشابوری و ایلیا ابو ماضی لبنانی بر پایهی مکتب اروپای شرقی سعید حسامپور 1 دانشیار دانشگاه شیراز حسین کیانی استادیار دانشگاه شیراز چکیده ادبیات تطبیقی دانشی نوین است که که از زمان پیدایش در اروپا و آمریکا، تعریفها و مکتبهای گوناگونی داشته است.
پژوهشهایی که تا کنون در پیوند با مقایسهی این دو شاعر صورت گرفته، بیشتر به صورت کلی بوده و بدون مبنا قرار دادن یکی از مکاتب ادبیات تطبیقی شعر و اندیشهی خیام و ایلیا با هم مقایسه شده است؛ برای نمونه پیرانی شال در مقالهای با عنوان «الذهول و الغموض بین الخیام و ایلیا أبیماضی» در شمارهی 13مجلهی انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی به چاپ رسیده است و در آن اندیشهی دو شاعر به صورت کلی بررسی شده و در پایان به این نتیجه رسیده است که به ظاهر شعر این دو شاعر به شک و نا امیدی گرایش دارد ولی در ژرف ساخت این شعرها نوعی دعوت به تأمل است.
راهکارهای ارائه شده از سوی خیام و ایلیا برای روبهرو شدن با مسألهی معمای هستی چیست؟ این راهکارها چه شباهتها و تفاوتهایی با یکدیگر دارند؟ برای پاسخ به پرسشهای یادشده نخست چگونگی پیدایش مکتب اروپای شرقی و مبانی و اصول مطرح شده در آن بررسی میشود و پس از آن اوضاع اجتماعی سیاسی عصر دو شاعر و راهکارهای هر یک از آنان تحلیل میشود.