چکیده:
هــدف مقاله بررسی میــزان وعلل جامعه شناســی رفتاررانندگی پرخطردرشهر مشهــد است . روش تحقیق پیمایشی بود وحجم نمونه ٣٧٦پاسخگو و جامعه آماری شامل رانندگان مقصر و غیر مقصر درگیر درتصادفات درون شهری مشهد بود که باروش تصادفی سیستماتیک در محل های استقرار پلیس و نیز ادارات بیمه اتومبیل انتخــاب شدند. داده ها ازطریق پرسشنامه محقق ساخته و با الهــام از پرسشنامه رانندگی پرخطر منچستر جمع آوری شــد. یافته ها نشــان دادکه میانگین رفتار رانندگی پرخطر رانندگــان دربعد تخلفات عمدی و تخلفات غیرعمدی درمقیاس صفرتا صد به ترتیب درحد ١٨/٣ درصد و٢٠ درصد است و در بعد میزان تصادف مقصر
٠/٢٣ تصــادف در سال اســت . درصد برخی رفتار های پرخطر متفاوت است و رفتارهایی که به میزان متوسط تــا بسیار زیاد توســط رانندگان انجام شده حائز اهمیت بیشتری است که مهمترین آنها در بعد تخلفات عمدی عبارت است از: عدم رعایت عمدی حداکثرسرعت قانونی درون شهری توسط ٧٣ درصد رانندگان و در بعد تخلفات غیرعمدی عبارت است از: فراموشی در بستن کمربند ایمنی توسط ٤٠/٧ درصد رانندگان . همچنین ، عوامل زیر به ترتیب اهمیت بیشترین میزان تاثیر را بر شاخص کلی رفتار رانندگی پرخطردارند: قانون گریزی
(تاثیر مثبت )، رانندگی خصومت آمیز (مثبت )، احساس هویت ملی و دینی (منفی )، نیازهای اجتماعی (مثبت )، سابقه رانندگی (منفی )، سواد (منفی )، متوسط رانندگی در روز (منفی )، تعداد جریمه در سال گذشته (مثبت ).
محقق نتیجه گرفت که رانندگان متخلف باید در دوره های آموزشی اجباری وجلسات بحث گروهی شرکت کننــد تا هنجارهای رانندگی را درونی کنند و با تفکر انتقادی روش های حل مساله را بررسی وتحلیل نمایند.
همچنیــن بایــد نیاز های اجتماعی با شیوه های مختلف ومناسب برآورده شــود ونگرش مردم به قانون وپلیس اصلاح شود.
خلاصه ماشینی:
"(1)- elytsefil (2)- nesaerdnA (3)- greB (4)- nossailE (5)- tsivkmlaP (6)- nesregerG (7)- sikatuoailhC (8)- irivraD (9)- sokakameD (10)- ttebroC (11)- ekralC (12)- draW (13)- namurT (14)- relloM جمعبندی پیشینهها برخی تحقیقات با رویکرد روانشناختی نشان داد که رفتار رانندگی از سه بعد شناختی (ارزیابی نادرست خطر مانند تخمین نادرست)،عاطفی(شامل کمبودها و نیازهای عاطفی مانند عدم رشد شخصیت،برتریطلبی،رقابتطلبی،خطرپذیری)و حسی-حرکتی یا رفتاری(لغزش و خطا در عملکرد)تشکیل شده است.
درصد رانندگانی که شیوههای تخلف عمدی را که از اهمیت میانگین تخلف زیاد برخوردار است(زیرا بطور معنادار بالاتر از حد میانگین کل تخلفات عمدی است)،بهطور گهگاه(متوسط)تا همیشه انجام میدهند به شرح زیر است: 1-استفاده از تلفن همراه 46/9 درصد 2-عدم رعایت فاصله طولی از جلو 39/3 درصد 3-عدم رعایت حد اکثر سرعت قانونی درونی شهری 73 درصد 4-اقدام به خوردن،نوشیدن،سیگار کشیدن،یا خواندن مطلب هنگام رانندگی 64/3 درصد 5-عبور عمدی از چراغ خطری که قبل از رسیدن به خط ایست زرد شده 31 درصد 6-نبستن عمدی کمربند ایمنی 24/4 درصد درصد رانندگانی که شیوههای تخلف غیرعمدی یا رانندگی پرخطر زیر را که از اهمیت میانگین تخلف زیاد برخوردار است،بطور گهگاه(متوسط)تا همیشه انجام میدهند به شرح زیر است: 1-بستن کمربند ایمنی را فراموش کرده است 40/7 درصد 2-سرعت غیرمجاز داشته ولی متوجه آن نبوده است 39/6 درصد 3-در این که حق تقدم عبور با سایر وسایط نقلیه یا عابرین است اشتباه کرده و حق تقدم عبور را به خود داده است 27/1 درصد 4-موقع رانندگی طوری حواسش پرت بوده که نمیداند یک مسیر طولانی را چگونه رانندگی کرده است 30/1 درصد 5-تابلو علایم راهنمائی را نتوانسته بخواند و آنها را رعایت نکرده است 25/8 درصد توصیف تصادفات رانندگان فقط حدود 3 درصد رانندگان تاکنون تصادف نکردهاند و 97 درصد تاکنون حد اقل یک بار تصادف کردهاند.
نتایج درباره رابطه مستقیم تقدیرگرایی با نیازهای اجتماعی که به موجب آن افراد تصادف را تفسیر و آن را به سرنوشت و نه به رفتار خود نسبت میدهند،با نظریه خنثیسازی (احمدی،1384:80)سازگاری دارد زیرا تعهدشان به قانون به عنوان یک عامل بازدارنده در مقابل نیازهایشان تلقی میشود و نیز بطور غیرمستقیم با برخی تحقیقات پیشین(رحمانی فیروزجاه و دیگران،1385)سازگاری دارد که بین تقدیرگرایی و میزان تصادف رابطه مستقیمی دیده شد."