چکیده:
در این مقاله سعی شده است تاثیر حماسه های دینی فارسی بر اشعار کردی غلام رضاخان ارکوازی ـ شاعر بزرگ کردی سرای شیعی ایلامی ـ از نظر تطبیقی بررسی موارد مقتبس و ملهم از حماسه های دینی در شعر او نشان داده شده است. از آنجا که کردهای شیعه مذهب، بخش اعظمی از جمعیت ایران را تشکیل می دهند و در روند شکل گیری مذهب تشیع نقش داشته اند، بررسی تطبیقی این نوع ادبی در زبان فارسی و زبان کردی جنوبی (زبان کردهای شیعه مذهب) حائز اهمیت است؛ چراکه می تواند به شناخت زمینه های مذهبی و فرهنگی و ملی و طبعا حرکت به سوی همگرایی افزون تر منجر شود.
The present article attempts to study the impact of Persian religious epics on Kurdish hymn book of Gholam Reza Khan Arkvazi the great Shiite Kurdish poet from Ilam from a comparative point of view. Since the Shiite Kurds make up a great part of the population of Iran and they have played an important role in the formation of Shiite religion، study of their literary works and comparing them with Persian works is of great contention and it can help the national convergence.
خلاصه ماشینی:
"#چون آن خاتم از خاتم المرسلین#ستد زان مکان سوی رهگزین#روان شد از آن جایگاه دلگرای#بهسوی زمین زآسمان کرد جایS}آنگاه امام علی(ع)به دیدار رسول میشتابد و پس از شرح واقعۀ معراج و دیدهها وشنیدههای خود،انگشتری رسول را پس میدهد: {Sنبی ماند حیران ز گفتار او#دگرباره سوی نبی کرد رو#ز انگشت خود کرد خاتم برون#به انگشت او کرد بیچند و چونS}(ملابمانعلی،بیتا:25) برترین بودن امام علی(ع)از همۀ پیامبران بهجز رسول اکرم(ص) غلام رضاخان ارکوازی بر آن است که: سپس از زبان راوی میگوید: {Sچو بگرفت ره بر رسول خدای#تو گفتی بر او بست ره رهنمایی#به هستی بهجز شیر رایی ندید#به جز شیر رایی و جایی ندید#به خواهش دل خود بیاراستی#ز دارای دین تحفهای خواستی#پیمبر از او در شگفتی بماند#فروماند و نام جهانبان بخواند#که ناگاه آمد ز یزدان خطاب#که ای تو یزدانیان کامیاب#نیازیده او را که او شیر ماست#نه او راهبند است،بل رهنماست#پیمبر چو بشنید وحی خدای#دل او از اندیشه آمد بهجای#در آن شب جهاندار رب ودود#یکی خاتم او را ببخشید زود#که چیزی بهجز خاتم آن شب نداشت#به انگشت اندر دهانش گذاشت#چو خاتم ز دست نبی در ربود#دهان را به مدح نبی برگشود...
زمانشکنی،حرکت از تاریخ به اسطوره،محوریت امام علی(ع)،باورمندی عامیانه،تأثیرپذیری داستانی از شاهنامۀ فردوسی و دیگر آثار حماسی فارسی،قالب مشترک مثنویبا اختلاف در نوع وزن شعری،همگرایی مذهبی کردان شیعه مذهب غرب کشور و وجود فارسی به تأثیر از شاهنامۀ فردوسی:فعولن فعولن فعولن فعول فعل،یا بحر متقارب مثمنمحذوف است،اما وزن شعری مناجات نامۀ غلام رضاخان ارکوازی،وزن ده هجایی کردیاست؛به این شکل که هر مصراع ده هجا دارد که مانند اوزان دوری فارسی لازم است بعداز هجای پنجم مکث کرد."