چکیده:
عبادت که اصلی ترین وظیفه بنده در برابر پروردگارش است مصون از آسیبها و بلایا نیست. این مقاله به آسیب شناسی عبادت از دو جنبه درونی و بیرونی می پردازد . ملاک این تقسیم بندی، فرد عبادت کننده است، از آن حیث که آسیب از جانب خود اوست یا عواملی خارج از حوزه وجودی او. مراد از عوامل درونی پرداختن به نقاط ضعف علمی عبادت از قبیل بیان فلسفه و آداب ظاهری و باطنی برخی عبادات است که ناآگاهی از آنها موجب آسیب زدن به عبادات و در نتیجه قبول نشدن آنها به درگاه خداوند می شود. همچنین نقاط ضعف اخلاقی فرد عبادت کننده از دیگر آسیبهای عبادت است. آسیب پذیری از عوامل بیرونی از حیث تکوینی و غیر تکوینی دسته بندی می شوند. آسیبهای تکوینی عبادت یعنی آنچه در خلقت و خارج از وجود هر فرد به عبادات او آسیب وارد کند، یعنی شیطان، نحوه عمل و تاثیر او در عبادات و چگونگی ایجاد مصونیت در مقابل آن. مراد از آسیبهای غیر تکوینی چیزی است که انسانها فراهم آورده اند از قبیل عوامل سیاسی، فرهنگی و اقتصادی که هر یک می تواند آسیبی بر پیکره عبادات وارد کند.
خلاصه ماشینی:
مراد از عوامل دروني پرداختن به نقاط ضعف علمي عبادت از قبيل بيان فلسفه و آداب ظاهري و باطني برخي عبادات است که ناآگاهي از آنها موجب آسيب زدن به عبادات و در نتيجه قبول نشدن آنها به درگاه خداوند مي شود.
بررسي آسيبهاي هر موضوعي از آن حيث است که بتوانيم با شناخت آنها مصونيت پيدا کنيم (آسيب يعني آفت ، مرض ، بلا، نقص ، آزار، درد و رنج ، صدمه و زيان ، خسارت )، مثل تلاش در علم پزشکي براي شناخت انواع ميکروبها و باکتريها به منظور مصونيت از آفات آنها، چرا که باقي ماندن در جهل و نشناختن آسيبها و آفات عبادات ، مـا را از نتيجـۀ آنها محروم مي کند و گاهي بـه حبـط و باطـل شدن اثر عبادت منجر مي شود.
يکي از سرچشمه هاي تظاهر و رياکاري ، نفاق ، ايمان نداشتن به روز قيامت و توجه نداشتن به پاداش هاي الهي است وگرنه چگونه ممکن است انسان پاداش هاي الهي را رها کند و به خلق و خوشايند آنها روي آورد؟ مصداق اين موضوع را مي توا آيۀ ٢٦٤ سورة بقره جست و جو کرد: عمل مؤمن در ابتدا صحيح انجام مي شود ولي بعدا پاره اي عوامل مثل منت ، آزار و ريا آن را باطل مي کند.
٢١ همين طور که اگر مردم ببينند سگي هار شده است هر کس به خود حق مي دهد که او را اعدام کند براي اينکه ديگران را هار نکند، لذا علي (ع ) اين گونه عمل کرد زيرا خطر اسلام را پيش بيني مي کرد، در غير اين صورت آنها جامعۀ اسلامي را در جمود، تحجر و حماقت خود فرو مي بردند.