چکیده:
در انسان شناسی عرفان اسلامی، انسان، اشرف و زبده همه مخلوقات است و عصاره همه انسان ها، انسان کامل است؛ چون جامع همه حضرات و مظهر اسم « الله » می باشد. لذا انسان کامل، خلیفه خدا بر روی زمین بوده و عالم هیچ گاه از وجود او خالی نیست. انبیا و اوصیای الاهی مصداق انسان کامل اند و اکمل و اتم آن ها، پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله و سلم می باشد و پس از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه مطهر، اهل بیت علیهم السلام نمونه های روشن انسان کامل هستند. انسان کامل در همه زمان ها، هادی و مرشد خدا جویان و سالکان طریقت می باشد. در تصوف و عرفان اسلامی، از انسان کامل با القاب، نام ها، تعابیر، ویژگی ها و اوصاف متفاوت و متعددی یاد کرده اند که از نظر مفهوم و مصداق به هم نزدیک و مترادف می باشند که از جمله آن ها عبارتند از: خلیفه، امام، قطب، غوث، هادی، مهدی، صاحب الزمان. حال این سوال قابل طرح است که بین عناوین و نام های متعدد انسان کامل، در عرفان اسلامی با حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف ، امام دوازدهم شیعه امامیه چه ارتباط معنایی و مصداقی وجود دارد؟ در بررسی اجمالی انجام شده، به نظر می رسد الفاظ و اوصاف به کار رفته برای انسان کامل در تصوف و عرفان اسلامی، مترادفات و القاب و اوصاف «مهدویت شیعی» است که در متون و آثار عرفانی، به صورت صریح، یا با رمز و اشاره آمده است. در این مقاله به بررسی تجلی انسان کامل و امام زمان شیعی در آیینه عرفان اسلامی پرداخته شده است.
In the Islamic mysticism anthropology، human is the highest and outstanding among creations، and the essence of all humans is the Perfect One، because he has all divine attributes and is the Manifestation of God. Therefore، the Perfect Human is the Caliph of God on the earth and the world cannot be without his existence. ProphetsP.B.U.T and GuardiansA.S. are the right examples as Perfect Humans and the highest and most perfect among all، is the last prophet of God and after the Prophet of Islam، ImamsA.S. and his HouseholdA.S. are the clearest examples of Perfect Humans. The Perfect Human in all times is the guide and trainer of the wayfarers and travelers to God.
In the Islamic mysticism different names، surnames، titles، characteristics and attributes are given to the Perfect Human، that all are so close in concept and examples to one another. Among those are، Caliph، Imam، Spiritual Axes، Pole، Guider، Mahdi and the Savior. Now this is questionable that what kind of relationships can be found between the characteristics and attributes mentioned for the Perfect Human and the twelfth Imam Al-Mahdi in Shi’a from meaning and implication point of view?
In the brief research work done on the topic، it seems that words and attributes given for the Perfect Human in the Islamic mysticism are synonyms to what are given for “Mahdaviyyat in Shi’a” that are mention either directly or symbolically in Islamic texts. In this paper، we have paid attention to the manifestation of the Perfect Human and the Imam of the AgeM.A.H.H.A in Shi’a in the mirror of Shi’a Islamic mysticism.
خلاصه ماشینی:
"خاتم اولیای مقیده سید حیدر آملی، از عرفای قرن هشتم که شهره جهانی دارد و از شارحان مهم آثار ابن عربی است و از مهمترین کارهای او تطبیق عرفان و تشیع است؛ درباره انسان کامل و خاتم اولیا بحث کرده و از او نقل شده است که درباره خاتم الاولیا با ابن عربی مخالف بوده و گفته است: «شیخ کامل، محی الدین عربی ـ قدس الله سره ـ و تابعین او از قبیل شرف الدین قیصری آوردهاند که خاتم اولیای مطلق، عیسی بن مریم علیه السلام است و خاتم اولیا مقید، محی الدین عربی است و بعضی دیگر چون شیخ سعدالدین حموی و پیروانش کمال الدین عبدالرزاق کاشانی گفتهاند که خاتم اولیای مطلق، علی بن ابی طالب علیه السلام است و خاتم اولیای مقید، مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف میباشد و این ناچیز بر این عقیدت است … خاتم ولایت کسی است که پس از او هیچ ولیای به مقام او نرسد؛ بلکه رجوع همه اولیاء به اوست و لازم است که خاتم الولایه، اعلم خلق الله باشد و بعد از ختم نبوت مطلقه برتر و افضل و اشرف همه باشد» (آملی، 1368: ص 395)."