چکیده:
مقاله حاضر عهده دار بررسی و تحلیل انگیزه و اهداف خلفای سه گانه از جنگ ها و فتوحات با تأکید بر دو منبع تاریخی فتوح البلدان و انساب الأشراف، تألیف احمد بن یحیی بلاذری است. این مقاله نشان می دهد انگیزه و هدف فتوحات دعوت به اسلام نبود، بلکه در مرحله اول دریافت صدقه از کسانی بود که از حاکمیت آنان سرباز زدند و در مرحله بعد دریافت جزیه و خراج و گسترش قلمرو حکومت مسلمانان بوده است.
خلاصه ماشینی:
"برای مثال، عبدالرحمن بن عوف یقینا در زمان رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم به ثروت و سرمایه داری شهره نبوده است؛ حال آن که ماترک وی که پس از مرگ او گزارش شده، غیر قابل تصور و به یقین مربوط به دوران خلافت خلفا بوده است: « ترک عبد الرحمن بن عوف ألف بعیر، و ثلاثه آلاف شاه بالبقیع و مائه فرس، و کان یزرع بالجرف علی عشرین ناضح، فکان یدخل قوت أهله من ذلک لسنته».
قرار شد یک سوم شهر در اختیار مسلمانان قرار گیرد و دارایی های آنان از طلا و نقره به سپاهیان تسلیم شود؛ اما این مصالحه خدعه ای بیش نبود و سپاهیان با حمله غافگیرانه بر مردم «دارین» که ذراری شهر در آن جا ساکن بودند، آنان را کشتند و زنان را اسیر کردند و سرانجام آن شهر نیز به تصرف لشکریان مسلمان درآمد: غزا العلاء بعبد القیسر قری من السابون فی خلافه عمر بن الخطاب ففتحها، ثم غزا مدینه الغابه فقتل من بها من العجم، ثم أتی الزاره و بها المکعبر فحصره، ثم أن مرزبان الزاره دعا إلی البراز فبارزه البراء بن مالک فقتله و أخذ سلبه فبلغ أربعین ألفا، ثم خرج رجل من الزاره مستأمنا علی أن یدل علی شرب القوم فدله علی العین الخارجه من الزاره فسدها العلاء؛ فلما رأوا ذلک صالحوه علی أن له ثلث المدینه و ثلث ما فیها من ذهب و فضه و علی أن یأخذ النصف مما کان لهم خارجها، و أتی الأخنس العامری العلاء، فقال له: إنهم لم یصالحوک علی ذراریهم و هم بدارین و دله کراز النکری علی المخاضه إلیهم، فتقحم العلاء فی جماعه من المسلمین البحر فلم یشعر أهل دارین إلا بالتکبیر فخرجوا فقاتلوهم من ثلاثه أوجه فقتلوا مقاتلهم و حووا الذراری و السبی، و لما رأی المکعبر ذلک أسلم."