چکیده:
در نقد عقل محض ، مخصوصا در استنتاج استعلایی ، آرای خاصی دربارٔه قوای نفس و کارکردهای آنها ارائه شده است . وجود عناصر و روش خاص روان شناسی در نقـد اول برخی از متخصصان کانت را بـه بحـث از روان شناسـی اسـتعلایی و اعتبـار و اهمیت آن رهنمون گشته است . روان شناسی استعلایی نقد نه اصالت روان شناسـی است و نه ظاهرا روان شناسی عقلی و منطق کاربردی . روان شناسـی اسـتعلایی بـه بحث از عناصر و مولفه های پیشـینی شـناخت کـه ریشـه در نفـس انسـانی دارنـد می پردازد. با این حال ، نمی توان منکر وجود وجوه اشتراک مهمی بین روان شناسـی اســتعلایی ، روان شناســی اســتدلالی و معرفت شناســی شــد. از آنجــایی کــه در روان شناسی استعلایی قوای نفسانی دخیل در حصـول معرفـت بررسـی می شـوند، اقسام تالیف و آموزٔه خودادراکی نیز در آن محل بحث قرار می گیرد. در ایـن مقالـه می کوشیم روان شناسی استعلایی کانت را معرفی و ارزیابی کنیم .
خلاصه ماشینی:
. p ,١٩٩٢ ,Hatfield) 212) بنـابراین ، حتـی اگـر ایـن نظـر غالـب و حـاکم در بـین کانت شناسـان را بپـذیریم کـه موضـوع پـژوهش در نقـد موضـوعی معرفتـی اسـت و جنبـۀ معرفـت شـناختی آن بـر جنبـه های دیگـر غلبه دارد، بر اساس آنچه بـه اجمـال گفتـه شـد نمی تـوان انکـار کـرد کـه کـار او در تشـریح و تبیــین و تحلیــل امکــان معرفــت تــألیفی پیشــینی در عــین حــال بــر مفــاهیم و شــیوه هایی مبتنـی اسـت کـه در روان شناسـی اسـتدلالی اسـتفاده مـی شـود.
روشــن اســت کــه فیلســوف در طــرح مســایل مربــوط بــه ذهــن و قــوای ذهــن و فعالیت هــا و کارکردهــای مختلــف قــوای ذهنــی نمی توانــد بــه روش هــای معمــول در روان شناسی متوسـل شـود، بلکـه نـاگریز اسـت از روش عقلـی و اسـتدلالی و تحلیلـی ، یـا بـه تعبیـر کانـت ، اسـتعلایی اسـتفاده کنـد.
ولـی کیچـر و اکثر کانت پژوهان به این نکتـه توجـه نـدارد، و یـا تحـت تـأثیر سـنت کانـت پژوهـی تحلیلـی حاکم بر غرب از اعتـراف بـه ایـن نکتـه ابـا دارنـد، کـه برخـی از بحث هـای کانـت در مبحـث استنتاج اسـتعلایی و حتـی حسـیات را می تـوان روان شناسـی اسـتدلالی دانسـت .
به عبارت دیگـر، می تـوان گفـت آنچـه روان شناسـی اسـتعلایی کانـت نامیـده شـده اسـت بـه مســایل و مبــاحثی می پــردازد کــه بخشــی از آنهــا در معرفــت شناســی و بخشــی دیگــر در روان شناسی استدلالی بررسـی مـی شـود.
بـدین ترتیـب روان شناسـی اسـتعلایی ، حتـی اگـر کانـت ایـن عنـوان را نپـذیرد، او را به سـوی تعلـیم یـا آمـوزٔە خـاص خـودادراکی رهنمـون می شـود کـه بی تردیـد قلـب اسـتنتاج استعلایی و گره گـاه اصـلی معرفت شناسـی نقـد عقـل محـض اسـت .