چکیده:
امروزه به دلیل خشکسالیها،و بهرهوری از منابع زیرزمینی اهمیت و توجه بیشتر به منابع آب زیرزمینی امری اجتناب ناپذیر و بررسی وضعیت کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی امری مهم محسوب میگردد. در این تحقیق به بررسی وضعیت کمی و کیفی و رفتار آب زیرزمینی در دشت پریشان بعنوان یکی مهمترین مراکز کشاورزی استان فارس، پرداخته شده است. لذا بدین منظور آمار دادههای کمی و کیفی آب زیرزمینی در بازه زمانی 1382 تا1390 استخراج گردید و نقشههای کمی و کیفی آبهای زیرزمینی از روی متغیر دادههای چاههای پیزومتری به روش میانیابی نزدیکترین همسایه (IDW) با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین به منظور برآورد شدت و مدت خشکسالی اقلیمی از شاخص استاندارد بارش(SPI) و جهت بررسی روند افت سطح آب زیرزمینی از هیدروگراف چاههای پیزومتری موجود در دشت پریشان استفاده گردید. براساس نتایج بدست آمده از هیدروگراف سالانه دشت پریشان، به طور میانگین سطح آب زیرزمینی از سال 1382 تا 1390 افتی معادل 25/6 مترداشته است. همچنین هیدروگراف سالانه دشت سه دوره نوسان سطح ایستابی رادر سال 82 تا 83 (افزایش سطح ایستابی حدود 03/2 متر)، 83 تا 89 (کاهش سطح ایستابی 93/7 متر) و 89 تا 90 (افزایش سطح ایستابی 26/0 متر) تجربه کرده است.امروزه به دلیل خشک سالی ها، حفر چاه های جدید، افـ زایش میـزان برداشـت و بهـر وری از منابع زیرزمینی و بیتوجهی به برنامه ریزی و مـدیریت منـابع ، توجـه ویـژه بـ منـابع آ ب زیرزمینی و بررسی وضع کمّی و کیفی این منـابع امـری گریزناپـذیر و مهـم اسـت . در ایـن تحقیق ، وضع کمّی و کیفی و رفتار آب زیرزمینی در دشت پریشان ، یکی مهـم تـر ین مراکـز کشاورزی استان فارس ، بررسی شده است . به همین منظور، آمار داده های کمّـی و کیفـی آب زیرزمینی در بازة زمانی ١٣٨٢ تا ١٣٩٠ استخراج شده و نقشه هـای کمّـی و کیفـی آب هـای زیرزمینی متغیر داده های چاه های پیزومتری به روش میان یابی نزدیک ترین همسـایه (IDW) با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) ارزیابی شـده اسـت . همچنـین ، بـه منظـور برآورد شدت و مدت خشک سالی اقلیمی از شاخص استاندارد بارش (SPI) و جهـت بررسـی روند افت سطح آب زیرزمینی از هیدروگراف چاه های پیزومتری موجـود در دشـت پریشـان استفاده شده است . براساس نتایج به دسـت آمـده از هیـدروگراف سـالیانه دشـت پریشـان ، به طور میانگین سطح آب زیرزمینی از سال ١٣٨٢ تـا ١٣٩٠ افتـی معـادل ٦/٢٥متـر داشـته است . همچنین ، هیدروگراف سالیانه دشت سه دوره نوسان سطح ایسـتابی را در سـال ١٣٨٢ تا ١٣٨٣ (افزایش سطح ایستابی حدود ٢/٠٣متر)، ١٣٨٣ تا ١٣٨٩ (کـاه ش سـطح ایسـتابی ٧/٩٣متر) و ١٣٨٩ تا ١٣٩٠ (افزایش سطح ایستابی ٠/٢٦متر) گذرانده است . نتایج تغییـرات کیفیت آب در دهه اخیر نشان میدهد با افزایش تکرار خشک سالی و افت زیـاد سـفر ة آب زیرزمینی، کیفیت آب زیرزمینی، به ویژه در بازة زمانی ١٣٨٦ تا ١٣٩٠ روندی نزولـی داشـته است . براساس یافته های پژوهش ، طی ٢٣ سال اخیر، تکرار وقوع خشـک سـا لی اقلیمـی در دهه اخیر درمقایسه با دو دهه گذشته ، چهاربرابر شده است .
خلاصه ماشینی:
اکرامی و همکاران (١٣٩٠: ٨٢- ٩١) با بررسی روند تغییرات کیفی و کمی منابع آب زیرزمینی دشت یزد- اردکان دریافتند که سطح آب زیرزمینی در چهار دهۀ اخیر رونـد نزولـی داشـته و تغییرات کیفیت آب در دهۀ اخیر با افزایش تکرار خشک سالی و افت زیاد سفرة آب زیرزمینی دارای روند نزولی بوده است .
نتایج تحقیق محمدی قلعه نی، ابراهیمی و عراقینژاد (١٣٩٠: ٩٣- ١٠٨) در ارزیابی کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی در دو آبخوان ساوه و اراک در شرایط متفاوت اقلیمی نشان داد سطح آب زیرزمینی کاهش داشته است و کیفیت آب زیرزمینی در فصول تر در مقایسه با فصول خشک و در چاه های با عمق کمتر نامطلوب تر است .
/ شکل ٣ هیدروگراف سالیانۀ دشت پریشان در دورة آماری مورد مطالعه با توجه به شکل شمارة سه فقط در یک دوره در سال ١٣٨٢- ١٣٨٣ سـطح آب زیرزمینـی (٢/٠٣متر) افزایش یافته و بعد از سال ١٣٨٣- ١٣٨٩ سـطح آب زیرزمینـی بـا افـت شـدید روبه رو بوده است (٨/٧٧متر) که پس از آن تا سال ١٣٩٠ میزان این شیب کاهش یافته و حدود ٠/٢٦ افت را نشان داده است .
[in Persian] - Fars Regional Water Authority, "Management of Research and Baseline Studies of Water Resources, Global Inventory of Sources and Uses of Water Shapur- Dalaki", Inventory Report of the Study Parishan, 2010.
Ebrahimi & Sh. Araghinejad, "Groundwater Quantity and Quality Evaluation: A Case Study for Saveh and Arak Aquifers", Water and Soil Science, Vol. 21, Issue 2, Pp. 108- 93, 2010.