چکیده:
هدف: این مقاله در نظر دارد تا وقوع انواع ابزارهای انسجام واژگانی را در کلیه کتاب های فارسی مقطع دبستان ویژه دانش آموزان کم توان ذهنی در سال تحصیلی ۹۲-۹۱ را بررسی کند.
روش: روشی که برای تحلیل متون به کار رفته است، بر اساس مدلی است که توسط هلیدی و حسن (۱۹۷۶) پیشنهاد شده است. داده های این تحقیق یعنی متون، از کتاب های فارسی دبستان ویژه دانش آموزان کم توان ذهنی گرفته شده اند. مقطع دبستان برای دانش آموزان کم توان ذهنی در کل ۶ پایه دارد که برای هر پایه، یک کتاب فارسی تدوین شده است. در پژوهش حاضر جهت تجزیه و تحلیل داده ها و پاسخگویی به سوال های تحقیق از نرم افزار SPSS و آزمون همبستگی تاوکندال استفاده شده است.
یافته ها: با افزایش سطح پایه تحصیلی، تغییری در کتاب های فارسی دبستان ویژه دانش آموزان کم توان ذهنی ، از نظر انواع انسجام واژگانی دیده می شود که از نظر معناداری با هم فرق دارند.
نتیجه گیری: تغییری که همگام با با افزایش سطح پایه تحصیلی در کتاب های فارسی دبستان ویژه دانش آموزان کم توان ذهنی، صورت می گیرد، در مورد مقوله های کلمه مکرر، فراشمول و همنشینی معنادار نیست، اما در مورد مقوله های دیگر از جمله اسم عام و ترادف معنادار است، بدین صورت که، با افزایش سطح پایه تحصیلی، بسامد وقوع ابزارهای ترادف و اسم عام در متون افزایش می یابد، اما بسامد وقوع کلمه مکرر، همنشینی و فراشمول، تغییر معناداری پیدا نمی کند.
Objective: The aim of this study was to investigate the occurrence of lexical cohesion devices in elementary Persian textbooks for intellectually- disabled students. Method: The method is based on the model proposed by Halliday and Hasan. The data is taken from elementary Persian textbooks for intellectually- disabled students. The elementary school for intellectually- disabled students consists of six grades and for each grade, one Persian textbook is designed. The SPSS software is used for analysing data and to answer the study questions, covariance test is used. Results: There are some changes in lexical cohesive devices with increasing level grade. These changes have had significant differences. Conclusion: A change that occurred with increasing level grade of mentally-disabled students is not significant for the same item, super ordinate and collocation but it is significant for the frequency of synonymy and general words. In other words, frequency of synonymy and general words increases with increasing level grade but the frequency of same item, super ordinate and collocation has no meaningful changes.