چکیده:
ادبیات ملتزم رویکردی است که در نقطهی مقابل مکتب هنر برای هنر قرار دارد. این مکتب در قرن نوزدهم و به دنبال شکوفایی مکتبهای ادبی گوناگون در اروپا شکل گرفت. منظور از التزام مشارکت آگاهانهی اندیشه، احساس و هنر نویسنده یا شاعر در مسائل انسانی، ملی و قومی است. از این رو به بکارگیری هنر و ادبیات برای تصویر اوضاع و احوال اجتماعی و بیان درد و رنجهای مردم التزام گفته می شود. احمد مطر از معدودشاعرانی است که شعر خود را در خدمت دین، اخلاق، سیاست، و مردم قرار داده است، به گونهای که زندگی خود را وقف قوم عرب کرده است. مهمترین ارمغان مطر برای شعر معاصر، تعهد در ادبیات است. موضوعات شعری او به وضوح گواه این مدعاست. پژوهش حاضر بر آن است تا با شیوهی توصیفی تحلیلی به بررسی انواع التزام در شعر احمد مطر بپردازد و میزان بسامد هر یک را بیان کند. یافتهها نشان میدهد که التزام سیاسی نسبت به سایر انواع التزام از بسامد بالاتری برخوردار است و حمله به مظاهر ظلم و بیعدالتی حاکمان در جهان عرب بخش قابل توجهی از محتوای شعر او را به خود اختصاص داده است. علت این امر پرورش یافتن شاعر در اوضاع خفقان بار سیاسی است.
الادب الملتزم هو المنهج الذی یقابل منهج الفن للفن. ظهرت بوادره فی القرن التاسع عشر بعد ازدهار المدارس الادبیه المختلفه فی اوروبا. و المقصود من "الالتزام" هو المشارکه الواعیه لفکر الکاتب او الشاعر و مشاعرهما فی القضایا الانسانیه و الوطنیه و القومیه. و من هنا یطلق الالتزام علی استخدام الفن و الادب فی خدمه الناس للتعبیر عن مشاکلهم و اوضاع مجتمعهم و معاناتهم. یعتبر احمد مطر من الشعراء الذین جعلوا شعرهم فی خدمه الدین و الاخلاق و السیاسه و الاجتماع یمکن القول انه کرس حیاته للشعب العربی و ان من اهم انجازاته فی الشعر المعاصر هو الالتزام فی الادب؛ الامر الذی قلما نجد مثله فی شعر من عاصره من الشعراء. و انتاجاته الشعریه احسن شاهد لقولنا هذا. هذه الدراسه تحاول القاء الضوء علی انواع الالتزام فی شعر احمد مطر و تکشف عن مدی تردد کل منها فی قوله. و و تشیر النتايج علی ان الالتزام السیاسی هو اکثر تواترا بالنسبه الی غیرها و ان الهجمه علی مظاهر ظلم الحکام و جورهم فی العالم العربی قد احتل جزءا کبیرا من مضامین اشعاره. و یرجع ذلک الی نشاه الشاعر فی بیيه یسودها الظلم و القمع السیاسی.