چکیده:
در غوغای جمهوریخواهی رضاخان قبل از رسیدن به سلطنت، جمعی طرفدار جمهوریت و گروه زیادی مخالف آن بودند. سیدحسن مدرس از مخالفان سرسخت جمهوریخواهی بود. غیر از شهید مدرس، اکثریت علما نیز با جمهوریخواهی مخالف بودند. در این مقاله، ضمن بیان علت مخالفت علما با جمهوریخواهی، به سفر رضاخان به قم پرداخته شده و تلاش شده به این سوال پاسخ داده شود که مواجهه شیخ عبدالکریم حائری و نیز سیدابوالحسن اصفهانی و میرزا محمدحسین نائینی (دو مرجعی که توسط عوامل انگلیس، از نجف به ایران تبعید شده بودند) با رضاخان در جریان سفر وی به قم چگونه بود و چه نتایجی در موضوع جمهوریخواهی و برخی مسائل دیگر داشت؟ آیا علت عدم مخالفت علما با رضاخان ـ بهرغم مخالفتشان با جمهوریخواهی ـ پیگیری رضاخان برای بازگشت علمای تبعیدی به نجف بود، یا موضوع عمیقتر بود و علما در این دیدار درخواستهایی مطرح کردند و رضاخان خود را متعهد به اجرای آن نمود؟ این مقاله با شیوه توصیفی ـ تحلیلی و با روش کتابخانهای و اسنادی به این موضوع پرداخته و با توجه به منابع و اسناد بر این باور است که خواستههای علما در جهت حفظ و تقویت اسلام و تشیع بوده که متاسفانه گزارش تفصیلی از این مذاکرات افشا نشده است. در مقاله به سند و نامهای اشاره میشود که به نام مرحوم نائینی و اصفهانی برای رضاخان نوشته شده و به صورت ضمنی از برخی توافقها و تعهدها در قم سخن گفته شده است که اظهار تدین سردار سپه با برگزاری عزاداری و اجرای مراسم مذهبی، و اطلاعیهاش بعد از بازگشت از قم مظاهر آن است.
In Reza Khan's uproar of republicanism before his coming to the throne, a group was in favor of republicanism and a large group was against it. Seyyed Hasan Modarres was a staunch opponent of republicanism. Like him, most of the scholars were against republicanism. While explaining the reason for their opposition to republicanism, this paper deals with Reza Khan's trip to Qom and the encounter between Sheikh Abdul Karim Ha’eri, as well as Seyyed Abul Hasan Isfahani and Mirza Mohammad Hossein Na’ini (two religious authorities exiled from Najaf to Iran by British agents) with Reza Khan during his trip to Qom and the results in republicanism and some other issues. Is it true that the scholars did not oppose Reza Khan - despite their opposition to republicanism – because of Reza Khan's desire for the exiled scholars' return to Najaf? Was this issue deeper than this? Did the religious scholars make requests in this meeting? Did Reza Khan commit himself to implementing them? Using a descriptive-analytical method and a library and documentary approach, this article deals with this topic and, according to the available sources and documents, holds that the demands of the religious scholars were in the direction of preserving and strengthening Islam and Shia, although, unfortunately, there is no detailed report of these negotiations. This article refers to a document and a letter that is written to Reza Khan in the name of the late Na’ini and Isfahani and that implicitly mentions the agreements and commitments in Qom. The pledge and declaration of the religiosity of the commander of the army by holding mourning and religious ceremonies caused him to be trusted by the religious scholars, which was strengthened by his announcement after returning from Qom and his trip to Najaf.
خلاصه ماشینی:
در اين مقاله، ضمن بيان علت مخالفت علما با جمهوریخواهی، به سفر رضاخان به قم پرداخته شده و تلاش شده به اين سؤال پاسخ داده شود که مواجهه شيخ عبدالکريم حائری و نيز سيدابوالحسن اصفهانی و ميرزا محمدحسين نائينی (دو مرجعی که توسط عوامل انگليس، از نجف به ايران تبعيد شده بودند) با رضاخان در جريان سفر وی به قم چگونه بود و چه نتايجی در موضوع جمهوریخواهی و برخی مسائل ديگر داشت؟ آيا علت عدم مخالفت علما با رضاخان ـ بهرغم مخالفتشان با جمهوریخواهی ـ پیگيری رضاخان برای بازگشت علمای تبعيدی به نجف بود، يا موضوع عميقتر بود و علما در اين ديدار درخواستهايی مطرح کردند و رضاخان خود را متعهد به اجرای آن نمود؟ این مقاله با شیوه توصیفی ـ تحلیلی و با روش کتابخانهای و اسنادی به این موضوع پرداخته و با توجه به منابع و اسناد بر اين باور است که خواستههای علما در جهت حفظ و تقويت اسلام و تشيع بوده که متأسفانه گزارش تفصيلی از اين مذاکرات افشا نشده است.
در مقاله به سند و نامهای اشاره میشود که به نام مرحوم نائينی و اصفهانی برای رضاخان نوشته شده و به صورت ضمنی از برخی توافقها و تعهدها در قم سخن گفته شده است که اظهار تدين سردار سپه با برگزاری عزاداری و اجرای مراسم مذهبی، و اطلاعيهاش بعد از بازگشت از قم مظاهر آن است.
«غوغای جمهوريت» عبارت است از: تلاش رضاخان برای رسيدن به قدرت، از طريق برقراری جمهوری در ايران و از بين بردن حکومت قاجار که در اين زمینه علت مخالفت علما با اين فکر مطرح شده است.