چکیده:
ترجمة متون مذهبی و معادلیابی واژگان مذهبی، فنی است ظریف ولغزنده وهرگونه ناآگاهی و غفلت از مقتضیات زبان مبدا یا مقصد برای ترجمة اینگونه متون خطاآفرین و لغزشبرانگیز است . به ویژه اگر متن مورد ترجمه کلام معجزهآسای، وحی قرآن کریم، باشد ، به همان نسبت کار مترجم در انتقال مفاهیم و پیام متندقیقتر و دشوارتر و ضریب احتمالی خطای او در معادلیابی واژگان و رعایت سبک و امانت در ترجمه بیشتر خواهد بود. معادلیابی واژگان قرآنکریم ومتون مذهبی پیچیدگی و دقیق بودن این فرایند را برای ما بیشتر مشخص میسازد. مشکلات ناشی از معادلیابی در اینگونه متون میتواند ناشی از عوامل گوناگون مانند ناآگاه بودن مترجم از فرهنگ زبان مبدا، علم کلام، فقهاللغة و نحوة بازآفرینی زبان مبدا در زبان مقصد باشد. مسلما اگر تمام انسانها جمع شوند تا چیزی مثل قرآن به زبان عربی یا غیرعربی ارائه دهند هرگز نخواهند توانست، زیرا قرآن کریم معجزة الهیاست و جایگزین ساختنکلام بشری به جای آن همچون جایگزینکردن اعضای مصنوعی به جای اعضای اصلی و طبیعی آدمی است. در این مقاله با ذکر مثالهای متعدد از ترجمههای قرآن علل این مشکلات مورد بررسی قرار گرفته و نیز بر این نکته تاکید شده است که چگونه برخی از واژگان به همان شکل اصلی آنها در زبان انگلیسی بازآفرینی میشوند. البته تعادل ترجمهای در اینگونه متون امری تجربی است نه آرمانی ، بدین معنی که ترجمة اینگونه مـتون تحت تاثیر عـوامل فـرازبانی فـرهنگی و اجتماعی وسایر هنجارهای ترجمه است.
خلاصه ماشینی:
"» دیگرمترجمان نیز دربارة اهمیت ساختار معنایی واژهها در ترجمه تاکید کردهاند: مترجم و قرآنشناس فقید ژاپنی، توشیهیکو ایزوتسو12 در معادلیابی واژگان قرآن به زبانهای مختلف ، از جمله فارسی و انگلیسی، تصریحا با اقتباس از دیدگاه وورف13 درزمینة جهانبینی اقوام مختلف و بازتاب این جهانبینی در واژگان و معادلهای آنها در زبانهای دیگر به جستجو در ساختار معنایی واژههای دینی و اخلاقی قرآن کریم پرداخته و برترجمة نادرست واژگان قرآنی به انگلیسی اشاره کرده است (امام ،1378: 18) .
نایدا (1964: 27) اعتقاد دارد که در روند معادلیابی واژگان مذهبی وفرهنگی مانند «رسول» ، «شهید» ، «الرحمن» و «الرحیم» ، مترجم در ابتدا باید به زبان مبدأ بیندیشد، آن را مورد بررسی قرار دهد و پس از یافتن معادلهای مناسب به نوپردازی مفاهیم به صورت عبارت در زبان مقصد بپردازد، به نحوی که پیام متن ترجمه شده با متن اصلی همطرازی معنایی داشته باشد.
عوامـل حـاکم بـر تـعادل واژگـانی حکم میکند که مترجم معنای ارجاعی واژههای زبان مبدأ (فلاح و رمضان) را در نظر داشته باشد؛ یعنی باید ببیند که واژة زبان مبدأ و معادل ترجمهای آن در جهان خارج و فیزیکی دارای مرجع یکسانی هستند یا خیر، در غیر این صورت واژگان زبان مبدأ مثل «فلاح» ، «رمضان» و «رسول» به شکل اصلی آنها در زبان مقصد بازآفرینیخواهند شد (لطفیپورساعدی،1988: 42) .
بسیاریازمترجمان، مانندیوسفعلی (1987)، با نگرشی سطحی از آیات قرآنی موردنظر عبور کرده و با قرار دادن معادل تحتاللفظی برای این واژه به ترجمة آیه اقدام کردهاند (انصاری،1381: 10ـ24) انصاری (1381) نظر راغب اصفهانی را دربارة واژة «بلی» به شکل زیر بیان میکند: «بلی»یا برای رد نفی است ، مانند «وقالوا لن تمسنا النار … ."